Kesa và Morito

Tác giả: Ryunosuke Akutagawa

Người dịch: Nguyễn thị Hải Hà. 

Lời người dịch: Càng ngày tôi càng nhận ra tôi có khuynh hướng thích đọc truyện cổ điển. Truyện này, làm tôi nghĩ đến nhân vật A Châu trong truyện Kim Dung nửa đêm cải trang đi chết thay cho người nàng yêu. Truyện nào thì không còn nhớ. Không nhớ A Châu chết thay cho ai. Phải Lệnh Hồ Xung không? Hay là Kiều Phong (Tiêu Phong)?

Part I

Nhìn trăng một cách tư lự, Morito đi lại trên thảm lá bên ngoài hàng rào nhà của mình.

Lời Độc Thoại của Morito

Bây giờ trăng đang lên.  Tôi thường không mấy kiên nhẫn khi chờ trăng lên.  Nhưng đêm nay, trăng lên sáng rực làm rúng động tôi đến khủng khiếp.  Tôi rùng mình nghĩ rằng đêm nay sẽ phá hủy cái tôi hiện tại và biến tôi thành một tên sát nhân khốn nạn.  Hãy tưởng tượng khi đôi bàn tay này trở nên đỏ vì máu!  Tôi trở nên một hiện diện đáng bị nguyền rủa với chính tôi.  Lòng tôi sẽ không đến nỗi bị dày vò đau đớn nếu tôi chuẩn bị giết một kẻ thù mà tôi căm ghét, nhưng tối nay tôi phải giết một người đàn ông mà tôi không chút hận thù.

Tôi biết ông ấy từ lâu.  Mặc dù tôi mới chỉ biết tên ông ấy gần đây, Wataru Saemonno-jo, khuôn mặt đẹp trai của ông rất quen thuộc với tôi từ khi tôi bắt đầu có trí nhớ.  Khi tôi biết rằng ông là chồng của Kesa, nói thật, tôi ghen như cháy cả người một thời gian.  Nhưng bây giờ thì lòng ghen của tôi đã phôi pha, không còn dấu vết nào trong tôi, tim hay óc.  Do đó cho dù tranh chấp trong tình yêu, tôi không thù ghét cũng chẳng khinh bỉ.  Thật ra tôi luôn nghĩ đến ông một cách trân trọng.  Khi cô tôi, Koromogawa, bảo tôi ông ấy không sá gì đau đớn hay khổ ải để chiếm được lòng yêu của Kesa, tôi thấy thông cảm với ông.  Tôi còn biết là với tất cả tấm lòng mong ước cháy bỏng được lấy nàng làm vợ, ông ấy cố gắng hết sức mình ngay cả việc học làm thơ.  Tôi không thể nào tưởng tượng nỗi người đàn ông đơn giản và lù đù như ông ấy có thể làm thơ ca tụng tình yêu, và môi tôi nở nụ cười chế giễu chính mình.  Đây không phải là một cái cười khinh bỉ; tôi thấy cảm động bởi lòng yêu thương dịu dàng của một người đàn ông đã làm đủ mọi cách thậm chí quá độ để được lòng một người đàn bà.  Rất có thể lòng yêu cháy bỏng của ông đến nỗi ông tôn thờ Kesa yêu quí của tôi làm cho tôi khá thỏa mãn.

Nhưng tôi có thật sự yêu Kesa không?  Cuộc tình vụng trộm của chúng tôi có thể được chia thành hai thời kỳ, quá khứ và hiện tại.  Nhưng ngay lúc này nhìn thẳng vào tim mình, tôi thấy có nhiều động cơ.  Tôi muốn những gì ở nàng?  Nàng là một người đàn bà mà tôi luôn thèm muốn kể cả những ngày mà tôi phải chay tịnh.  Nếu tôi được phép lộng ngôn, tình yêu của tôi dành cho nàng chẳng khác gì một thúc đẩy hào nhoáng đã đưa Adam đến với Eve.  Dù rằng tôi vẫn nghĩ đến nàng cả ba năm kể từ khi chúng tôi không còn thuộc về nhau, tôi không dám cả quyết rằng tôi yêu nàng.  Về sau khi tôi trở nên quyến luyến với nàng, niềm nuối tiếc lớn nhất của tôi là tôi đã không tìm hiểu nàng một cách thật sâu đậm.  Tự tra tấn mình với sự bất mãn, tôi lao vào mối quan hệ hiện nay và điều này làm tôi hãi sợ cho dù tôi biết rằng đó là chuyện phải đến.  Bây giờ tôi lại hỏi chính tôi một câu hỏi mới tinh khôi “Tôi có thật sự yêu nàng không?”

Ba năm sau khi tôi gặp lại nàng trong dịp lễ hoàn tất cây cầu Watanabe, tôi đã dùng đủ mọi cách để được gặp riêng nàng.  Cuối cùng tôi thành công.  Không những tôi chỉ gặp nàng mà tôi còn chiếm đọat được thân thể của nàng, điều mà tôi ao ước từ lâu.  Lúc ấy, cái tiếc rẻ không được biết rõ thân xác nàng không mạnh mẽ lắm.  Nhưng khi tôi ngồi cạnh nàng trong căn phòng có trải nệm ở nhà của Koromogawa, tôi để ý là sự tiếc rẻ ấy đã tàn lụi.  Rất có thể cơn thèm muốn của tôi cũng yếu dần vì tôi không phải nhịn thèm.  Nhưng lí do chính là nàng không phải là người mà tôi vẫn nuôi dưỡng trong trí tưởng của tôi.  Khi tôi ngồi đối diện với nàng, tôi chợt nhận ra nàng không còn đẹp, cái đẹp của một pho tuợng nho nhỏ, mà tôi hằng tưởng tượng trong ba năm vừa qua.  Nàng thua xa cái thần tượng mà tôi hằng lí tưởng hóa trong tim tôi.  Mặt nàng, trát dày những phấn có pha chì, đã mất đi cái vẻ tươi tắn rạng rỡ cũng không còn mịn màng duyên dáng.  Dưới mắt nàng quầng thâm tụ lại.  Điều không hề thay đổi là đôi mắt nàng, vẫn trong trẻo và lóng lánh đen.  Nhìn thấy nàng lần này tôi sững sờ kinh ngạc, nhưng dù thế tôi vẫn không thể nhìn đi hướng khác.

Thế thì tại sao tôi lại có thể giao hợp với người đàn bà mà tôi không mấy quyến luyến?  Trước nhất là tôi có một mong ước kỳ cục là chinh phục được quả tim nàng.  Ngồi bên nàng, mặt đối mặt, nàng kể tôi nghe tình yêu nàng dành cho chồng, một cách cố tình phóng đại.  Câu chuyện không để lại gì ngoại trừ tiếng rung trong cái lỗ tai trống rỗng của tôi.  “Nàng thổi phồng cái lí tưởng hão huyền về người chồng,” tôi nghĩ thế.  Tôi cũng ngờ là nàng không muốn thổi cháy cái thèm muốn của tôi.  Cùng lúc ấy, cái thèm muốn được vạch trần sự dối trá của nàng trở nên càng lúc càng mạnh hơn.  Vì sao tôi nghĩ rằng nàng giả dối?  Nếu quí vị nói, bạn đọc thân mến, rằng sự giả dối của chính tôi làm cho tôi nghi ngờ lời nàng nói không phải là sự thật, thì tôi không chối cãi.  Tuy vậy, lúc đó tôi tin như vậy và bây giờ tôi vẫn còn tin lời của nàng chỉ là một lời nói dối.

Nhưng không phải chỉ có lòng thèm muốn chinh phục nàng ám ảnh tôi lúc ấy.  Tôi thật xấu hổ mà thú nhận điều này –  Tôi bị tràn ngập bởi lòng thèm muốn xác thịt.  Điều này không phải chỉ là sự tiếc nuối là tôi chưa lần nào được biết thân thể của nàng.  Nó là một cơn thèm muốn xác thịt thật hạ cấp, thèm muốn xác thịt chỉ vì thèm muốn xác thịt mà đối tượng của sự thèm khát không nhất thiết phải là một người đàn bà cố định.  Có lẽ, không một người đàn ông nào đi chơi điếm có thể hạ cấp hơn tôi lúc ấy.

Nói cho cùng, viện dẫn những lí do này khác, cũng chỉ là vì tôi có liên hệ với Kesa.  Nói đúng hơn là tôi làm nhục nàng.  Trở về với câu hỏi đầu tiên mà tôi đã đặt ra từ trước, tôi không cần hỏi tôi ngay lúc đó tôi có yêu nàng hay không.  Khi mọi chuyện đã xong, tôi nâng xốc nàng lên trong tay tôi – người đàn bà này đã nằm lăn xuống đất khóc ngất.  Lúc đó nàng có vẽ nhục nhã hơn tôi.  Tóc rối tung và mồ hôi nhễ nhại, tất cả những điều biểu lộ cái xấu xí của nàng, tâm hồn và thể xác.  Có thể nói mà không sai với sự thật là trong tôi hình thành một nỗi chán ghét thật mới mẻ, dành cho nàng ngay từ ngày hôm ấy.  Và đêm nay, tôi sẽ giết một người đàn ông mà tôi không ghét chỉ vì một người đàn bà mà tôi không hề yêu.

“Mình cùng nhau giết Wataru đi,” tôi thì thầm vào tai nàng.  Tôi chắc là phải rồ dại ghê lắm mới dám đề nghị một cách táo tợn đến thế với nàng.  Lơ đãng tôi thở vào tai nàng trước đây tôi từng mong ước được thách đấu với Wataru để chiếm lòng yêu của nàng.  Bất cứ giá nào, “mình cùng giết Wataru,” tôi thì thào và chắc chắn, tôi nghiến răng thì thào cùng nàng và cùng lúc ấy tôi muốn đả thương tôi.  Hồi tưởng lại, tôi không biết cái gì đã xui khiến tôi làm một chuyện thiếu suy nghĩ như vậy.  Tất cả những lý lẽ mà tôi nghĩ ra là tôi chỉ muốn đền bù cho cái chuyện ngoại tình lúc này, và khi tôi càng khinh bỉ và ghét bỏ nàng thì tôi càng trở nên kiên nhẫn chờ để bêu xấu nàng.  Không có gì để thỏa mãn mục đích này thích hợp hơn là giết người chồng mà nàng thú nhận là rất yêu với sự chấp thuận của nàng, một ý chí yếu mềm, dễ bị lung lạc.  Vì thế như một người trong ác mộng, tôi phải thành công trong việc dụ dỗ nàng cùng nhau phạm cái tội sát nhân mà tôi không mơ ước.  Nếu điều này không đủ để giải thích cái lý do mà tôi đề nghị giết Wataru, không có lời nào có thể thử giải thích được, ngoại trừ một quyền lực không hề biết đến đạo đức là gì (có thể là yêu tinh hay quỷ sứ) đã dẩn dắt tôi trên con đường tội lỗi.  Kiên trì tôi lập đi lập lại điều này vào tai nàng.

Cuối cùng nàng ngẩng mặt lên nói rằng, “Được rồi, nếu anh thật sự muốn giết Wataru.”  Không những sự đồng ý ngay lập tức của nàng làm tôi thật ngạc nhiên, mà tôi còn thấy một ánh nhìn thật bí mật trong mắt nàng mà tôi chưa hề để ý.  Một người đàn bà ngoại tình – nàng cho tôi cái ấn tượng ấy lúc đó.  Ngay tức thì thất vọng và khủng hoảng – và vâng, cả khinh bỉ nữa – nhoáng lên trong bộ óc đang lên cơn sốt của tôi.  Tôi có thể hủy bỏ những toan tính của tôi ngay lập tức nếu tôi thấy có thể làm được.  Xong rồi tôi có thể gán cho nàng cái tên đàn bà ngoại tình, và lương tâm của tôi có thể tìm được chổ trú ẩn trong đạo dức hợp lẽ phải.  Nhưng tôi không thể làm được chuyện ấy.  Tôi thú nhận là tôi đã nhìn thấy cái tuyệt đối bất lực của mình ngay cái phút giây mà tôi bắt gặp bất thình lình cái nhìn đắm đuối của nàng.  Thái độ của nàng thay đổi hẳn như là nàng đã nhìn thấu rõ quả tim tôi.  Tôi lỡ há miệng nên mắc quai trong việc chuẩn bị giết chồng nàng bởi vì tôi sợ nàng sẽ trả thù nếu tôi không thực hiện phần của tôi.  Bây giờ thì nỗi sợ hãi như đã có móng vấu bám chặt lấy tôi.  Cứ cười tôi là một tên hèn nhát nếu bạn muốn.  Đây là hành động của một người không biết người tình vụng trộm của hắn thấp hèn đến mức nào.  “Nếu tôi không giết chồng nàng, nàng sẽ giết tôi không bằng cách này thì cũng bằng cách khác.”  Tôi suy nghĩ một cách tuyệt vọng, nhìn vào đôi mắt như khóc mặc dù không có giọt nước mắt nào.  Sau khi tôi tuyên bố lời thề của mình, không biết tôi không có nhìn thấy nụ cười trên môi nàng, và đồng tiền trên má nàng hay không?  Ồ, bởi vì lời hứa đáng bị nguyền rủa này, tôi sẽ cộng thêm cái tội sát nhân độc ác vào trái tim đen tối nhất không ngoài sức tưởng tượng.  Nếu như mà tôi không giữ đúng lời hứa để thực hiện cái việc ấy tối nay . . . Không, lời hứa của tôi phải được tôn trọng.  Điều này quá sức chịu đựng của tôi.  Thêm vào đó, tôi rất sợ bị nàng trả thù.  Điều này khá đúng đấy.  Ngoài ra còn có một việc khác đã xui khiến tôi hành động.  Cái gì thế?  Cái gì có quyền lực thật mạnh mẽ đã thúc đẩy một tên hèn nhát như tôi đến chổ giết người?  Tôi không thể thố lộ.  Tôi không thể thố lộ.  Nhưng rất có thể . . .  Không, không thể như thế được.  Tôi khinh bỉ nàng.  Tôi sợ nàng.  Tôi ghét nàng.  Và có thể, và có thể, có thể vì tôi yêu nàng.

Morito, tiếp tục đi đi lại lại, không nói thêm gì nữa.  Lời hát của một bài hát trữ tình được viết ra từ trong đêm ấy.

Trí óc của con người trong bóng tối
Không có ánh sáng soi lên
Nó cháy một ngọn lửa mà nhân loại quan tâm
Nhưng tàn rụi chỉ trong khoảnh khắc

Part II

Ban đêm dưới ánh đèn, Kesa đắm chìm trong suy nghĩ, nàng cắn tay áo của mình, và đứng quay lưng về ánh sáng.

Lời độc thoại của Kesa.

Hắn có đến hay không hay là hắn không đến.  Tôi tự hỏi.  Chuyện hắn không đến rất khó có thể xảy ra.  Trăng đã bắt đầu lặn, nhưng không nghe tiếng bước chân, biết đâu chừng hắn đổi ý.  Nếu như mà hắn không đến? . . .  Ta sẽ sống trong nhục nhã ngày này sang ngày khác như một con điếm.  Tại sao ta có thể đánh mất chính mình trong nhục nhã và tội lỗi đến thế?  Ta chẳng khác gì một xác chết bị ném bên lề đường.  Ta sẽ bị sỉ nhục và chà đạp khi mối nhục của ta bị phơi bày ra ánh sáng.  Tuy thế ta sẽ giữ im lặng như là một con ngu.  Trong trường hợp này ta sẽ mang nỗi tiếc nuối này xuống mộ.  Ta tin là hắn sẽ đến.

Ngay từ lúc ta nhìn vào mắt hắn, khi ta chia tay hắn ngày nọ, ta đã thuyết phục hắn đồng ý làm chuyện đó.  Hắn sợ ta.  Thật thế, nếu như ta chỉ dựa vào bản thân ta, ta không tin chắc ở hắn cho lắm.  Nhưng ta phải nhờ cậy hắn.  Ta nhờ vào lòng ích kỷ của hắn.  Ta nhờ vào cái sợ hãi đốn mạt đã mọc lên từ bản chất ích kỷ của hắn.

Nhưng từ khi ta không còn chỉ tự dựa vào chính bản thân nữa thì ta khốn khổ làm sao.  Từ xưa cho đến ba năm trước đây, ta tự tin vào chính bản thân, và trên hết, vào nhan sắc của mình.  Nói chính xác là “cho đến ngày hôm ấy” hơn là nói “ ba năm trước đây.”  Hôm ấy ta gặp hắn trong phòng ở nhà người cô, chỉ cần thoáng liếc vào trong mắt hắn ta đã thấy phản chiếu sự xấu xa đê tiện trong đầu hắn.  Hắn nói những lời yêu thương êm dịu với ta như thể mọi chuyện trên đời này đều không đáng để quan tâm.  Nhưng làm sao trái tim của một người đàn bà có thể được xoa dịu một khi đã nhìn thấy sự xấu xa bỉ ổi trong chính tâm hồn nàng?  Ta sợ hãi, khủng hoảng, và hối tiếc.  Cái ánh sáng nhợt nhạt bất an của một lần nguyệt thực mà ngày còn bé ta đã xem lúc còn được bế trên tay người vú nuôi có lẽ vẫn sáng hơn, tốt đẹp hơn so với sự tuyệt vọng quái đản đã làm đen tối trí óc ta lúc ấy.  Tất cả những mơ ước viễn ảnh tốt đẹp cho tương lai trong tim ta bỗng hoàn toàn biến mất.  Cái cảm giác đơn độc của một cơn mưa vào buổi sáng bỗng lặng lẽ bao trùm ta.  Rùng mình trong đơn độc, cuối cùng ta phó mặc thân thể ta, như một xác chết, trong vòng tay của một người đàn ông ta không yêu, vào vòng tay của người đàn ông dâm đãng một kẻ vừa ghét vừa khinh ta.  Có phải tôi không chịu nổi sự cô đơn của mình bởi vì cái xấu xí của tôi bị vạch trần sống sượng đập vào mặt tôi?  Có phải tôi cố che giấu mọi thứ trong cái giây phút chất ngất ấy bằng cách dấu mặt mình vào ngực hắn?  Hoặc là tôi bị chinh phục chỉ bởi cái khao khát rất nhục nhã cũng giống như hắn mà thôi?  Chỉ cần nghĩ đến chuyện ấy tôi đã thấy tràn ngập lòng mình một nỗi nhục nhã!  Nhục nhã thật.  Nhục nhã thật!  Đặc biêt lúc tôi nhấc mình ra khỏi vòng tay của hắn, tôi xấu hổ làm sao.

Nhàm chán và đơn lẻ làm tôi rơi nước mắt triền miên cho dù tôi cố gắng không khóc hết sức.  Tôi không những chỉ hối tiếc là mình bị mất danh dự, tôi còn bị tra tấn đau đớn hơn bởi vì tôi bị rẻ rúng hơn cả con chó bị cùi hủi mà người ta ghét và đánh đập.  Tôi đã làm gì từ lúc ấy?  Tôi chỉ có một kí ức mù mờ về về việc ấy như đó là một chuyện xa xôi trong trí nhớ.  Tôi chỉ nhớ giọng nói hắn thì thào, “mình giết Wataru đi,” và bộ ria mép của hắn cọ vào tai tôi lúc tôi khóc nấc.  Ngay lập tức lúc tôi nghe những lời này, tôi bỗng dưng nghe sống động một cách kỳ lạ.  Vâng, tôi nghe mình sinh động và rạng rỡ như ánh trăng xanh, nếu ánh sáng của mặt trăng có thể được xem là rạng rỡ.  Nói cho cùng, tôi có được an ủi bởi những lời này?  Ồ! Không đâu!  Có phải đàn bà là một hiện thể chỉ sung sướng khi được đàn ông yêu cho dù nàng phải giết chồng mình?

Tôi tiếp tục khóc một hồi lâu với sự cô đơn và cảm giác sống động như ánh trăng.  Tôi đã hứa giúp một tay vào việc giết chồng mình từ lúc nào?

Ngay đến lúc ấy hình ảnh chồng tôi cũng chưa đi vào trong óc tôi.  Tôi thành thật nói rằng không, ngay cả lúc ấy.  Cho đến khi ấy, toàn bộ trí óc tôi choáng ngập bởi chính tôi và cái mất danh dự của mình.  Rồi thì tôi tưởng tượng đến bộ mặt tuơi cười của chồng tôi, cái âm mưu lóa lên trong óc tôi.  Ngay lúc ấy, tôi quyết định tìm cái chết, và tôi rất mừng mình đã quyết định như thế.  Nhưng khi tôi ngừng khóc, ngẩng mặt lên và nhìn vào mặt hắn để nhìn thấy sự xấu xí của mình phản chiếu trong đó tôi cảm thấy dường như tất cả những vui sướng trong đời tôi mờ dần đi.  Nó làm tôi nghĩ đến cái bóng tối trên mặt trăng đang bị khuyết dần trong nguyệt thực mà tôi đã xem với người nhủ mẫu.  Đó, như tự lúc nào, tự bao giờ, giải phóng tôi ra khỏi mọi tư tưởng ác độc ẩn náu dưới vẻ ngoài vui sướng của tôi.  Đó, có phải vì tôi yêu chồng mà tôi muốn chết thế cho chàng?  Không, đó chỉ vì điều này hợp lí hợp tình, chỉ vì tôi muốn chuộc tội là tôi đã ngủ với người khác.  Không có đủ can đảm tự tử, tôi có cái khao khát ác độc là muốn giữ cái bề ngoài tốt đẹp với mọi người chung quanh.  Cái lòng ác độc này của tôi có thể được tha thứ.  Dưới cái ý tưởng mình chết thế cho chồng, phải chăng chính tôi đang âm mưu trừng phạt tình nhân của tôi với cái tội là hắn đã ghét bỏ tôi, khinh bỉ tôi, và cái lòng dâm dục khả ố của hắn dành cho tôi.  Điều này được chứng minh bằng một sự thật là cái nhìn thoáng qua mặt hắn đã dập tắt mọi những ánh lửa bí ẩn và mầu nhiệm của cuộc đời như là chút ánh sáng nhợt nhạt của mặt trăng và làm tê điếng cả lòng tôi với niềm hối tiếc.  Tôi sẽ chết, không phải chết cho chồng tôi mà cho chính tôi.  Tôi sẽ chết một cái chết để trừng phạt tình nhân của tôi đã làm tổn thương trái tim tôi và để trả đũa hắn đã xâm phạm thân thể tôi.  Ồ! Không những tôi không xứng đáng trong cuộc sống của tôi, tôi không xứng đáng ngay cả trong cái chết cho mình.

Nhưng bây giờ, chết một cái chết không xứng đáng vẫn xứng đáng hơn là sống.  Cười một cái cười gượng gạo, tôi lập đi lập lại lời hứa giúp hắn giết chồng tôi.  Bởi vì hắn rất khôn ngoan nhạy bén, hắn chắc là đoán ra từ lời nói của tôi cái hậu quả hắn phải chịu nếu hắn không giữ lời hứa.  Vì thế, dường như không thể xảy ra được sau khi hứa hẹn đủ điều hắn lại phản bội lời hứa.  Đó có phải tiếng gió?   Khi tôi nghĩ rằng tất cả khốn khổ của tôi bắt đầu từ ngày hôm ấy sẽ kết thúc đêm nay, tôi cảm thấy dễ chịu.  Ngày mai sẽ không thất bại trong việc chiếu ánh sáng lạnh lẽo trên cái xác không đầu của tôi.  Nếu chồng tôi nhìn thấy cái xác, anh ấy sẽ . . . không, tôi không muốn nghĩ đến anh ấy.  Chồng tôi yêu tôi nhưng tôi không còn đủ sức đáp lại tình yêu của anh ấy.  Tôi chỉ có thể yêu một người.  Và người đàn ông ấy sắp đến giết tôi đêm nay.  Ngay cả cái ánh sáng của ngọn nến này cũng trở nên sáng quá độ đối với tôi, bị tra tấn bởi tình nhân của mình, như chính tôi.

Kesa thổi tắt ngọn nến.  Không bao lâu, tiếng động khẽ khàng như tiếng mở cửa vang lên, và ánh trăng nhợt nhạt tràn vào.

Nguyễn Thị Hải Hà dịch