Cái áo mưa màu xanh dương rách vai

Đó là một bài hát với hình thức là một lá thư. Hay nói ngược lại, một lá thư được viết thành bài hát. Người ký tên dưới lá thư là Leonard Cohen. Tác giả đã dùng lá thư để kể một câu chuyện giữa ba người. Người nhận lá thư là một người đàn ông. Có thể là bạn, có thể là anh em, bởi vì có một câu trong lá thư, tác giả gọi người kia là “brother.” Người Mỹ có khi dùng chữ brother để nói về hay nói với một người đàn ông khác, nhưng không nhất thiết phải là anh em. Nếu người nhận lá thư này thật sự là anh hay em trai của người viết thư kể chuyện thì câu chuyện càng cay đắng hơn.

December, XXXX

Bạn thân mến,

Bây giờ là bốn giờ sáng, cuối tháng Mười Hai. Tôi viết thư thăm bạn để xem tình trạng của bạn có khá hơn chưa. Thời tiết ở New York lúc này rất lạnh, nhưng tôi thích nơi tôi đang sống. Ở trên đường Clinton người ta tổ chức biểu diễn nhạc suốt cả buổi tối. Tôi nghe người ta nói rằng bạn cất một căn nhà nhỏ ở giữa vùng sa mạc. Cuộc sống của bạn bây giờ chẳng tốn kém gì cả, tôi mong là bạn giữ tài liệu này.

Vâng, Jane đến nhà tôi và mang theo một lọn tóc của bạn. Nàng nói bạn xuống tóc thề thốt với nàng cái đêm bạn dự tính hoàn lương. Bạn có thực hiện dự tính ấy không?

Lần cuối cùng gặp bạn trông bạn già đi rất nhiều. Cái áo mưa màu xanh dương nổi tiếng của bạn đã sờn rách ở vai. Bạn đã ở nhà ga để đón tất cả mọi chuyến xe và bạn về nhà không mang theo Lili Marlene. Bạn đã đối xử tàn nhẫn với người tôi yêu như thể nàng chỉ là một mảnh vảy trong cuộc đời của bạn. Khi nàng trở về nàng không còn là vợ của ai cả. Tôi tưởng tượng bạn đang hối lỗi ngậm trên môi một đóa hồng. Lại thêm một tên trộm gầy gò sống cuộc đời rày đây mai đó.

Đang viết thư thì Jane thức giấc. Khi biết tôi đang viết thư cho bạn, nàng gửi lời hỏi thăm. Tôi biết nói gì với bạn đây, người anh em của tôi, kẻ giết người của tôi. Tôi có thể nói gì bây giờ? Tôi đoán là tôi nhớ bạn, và tôi tha thứ cho bạn. Tôi mừng là bạn đã chen vào cản đường tôi. Nếu bạn có bao giờ đến đây, để tìm Jane hay tìm tôi thì bạn nên biết là kẻ thù của bạn đang ngủ, và vợ của hắn thì hoàn toàn tự do.

Vâng, và cám ơn bạn, vì bạn đã lấy đi những chuyện khó khăn trăn trở trong mắt nàng. Tôi cứ nghĩ đó là chuyện kinh niên nên tôi đã không cố gắng để thay đổi.

Và Jane đến mang theo lọn tóc của bạn. Nàng nói bạn tặng cho nàng. Cái đêm mà bạn dự tính hoàn lương.

Thành thật,

L. Cohen.

Tôi luôn thích chuyện kể với hình thức lá thư (epistolary story). Và trên đây là câu chuyện do ông Cohen kể. Trong bài hát hôm qua tôi lấy tựa đề là “Hỏi Bạn” vì câu hỏi trong lá thư. “Did you ever go clear?” Lá thư viết như nói chuyện với những chữ đệm như “Well,” “Ah,” làm tôi suy nghĩ có nên dịch những chữ này không và dịch như thế nào. Cái tựa đề “The Famous Blue Raincoat” rất là mỉa mai. Famous, nổi tiếng, vì người mặc cái áo khoác đi mưa này mặc hoài cho nên thấy nó là biết người mặc áo. Nổi tiếng ở đây hàm ý nghèo, đói, lang thang, làm sao chuyển được cái ý mỉa mai ở đây? Keeping record, (giữ tài liệu) cũng hàm ý mỉa mai, cái kiểu làm chuyện lạ ngược đời nên được chú ý, nổi tiếng. Tên trộm gầy gò, tôi cố dịch chữ the gypsy thief. Gypsy là những người hát dạo bán rong, những người du mục. Họ bị nổi tiếng với nghề móc túi. Lá thư thật hay, với tôi, vì nó nói lên một tình cảm phức tạp, vừa yêu thương lại vừa thù ghét, vừa trách móc lại vừa xót thương. Ngôn ngữ chua cay được diễn tả bằng một giọng nói (thật ra là hát) đầy ngậm ngùi.