Trái cấm

Hôm trước, chẳng nhớ là hôm nào, nhận được quà của chị chủ biên Gió O. Mấy quả lựu thật là to, chưa hề thấy trong chợ bán lựu to như thế. Lựu này ép lấy nước uống là ngon lắm. Sẵn có mấy quả lựu, tôi kể bạn nghe chuyện cổ tích.

Từ thuở xa xưa, người ta đã dùng thức ăn để cám dỗ. Bạn biết mà, ở vườn Eden, con rắn đã xúi Eva ăn quả táo. Sau đó Eva dụ dỗ Adam. “Ta ghé răng cắn vào, miếng môi ngọt đắng,” chuyện gì xảy ra sau đó bạn biết rồi, xin miễn nhắc tới. Con rắn ngày sau biết lỗi của nó nên mỗi mùa lột da để nhìn rõ bản chất của nó. Chuyện rắn lột da thì không phải là huyền thoại, tôi chỉ dùng mấy câu hát của ông Cohen để bịa chuyện cho vui.

I heard the snake was baffled by its sin.
He shed his scales to find the snake within.

Còn một chuyện cám dỗ người ta ăn trái cấm nữa, trong huyền thoại Hy Lạp ít được chú ý hơn.

Zeus, chúa tể của các vị thần, chia thế giới làm hai cõi. Zeus kiểm soát cõi dương. Ông chia quyền cai trị cõi âm cho người em tên là Hades. Thần Zeus  tính tình lang chạ gặp nữ thần nào xinh đẹp vừa mắt là lấy làm vợ lẽ. Demeter, rất xinh đẹp có một đứa con gái với Zeus, đặt tên là Persephone. Demeter chịu trách nhiệm nuôi dưỡng cây trái mùa màng, mang lại no ấm cho cả thế giới. Persephone xinh đẹp hơn cả mẹ của nàng. Một ngày Persephone mê mải hái hoa trên cánh đồng đủ loại hoa như hồng, crocus, violets, diên vỹ, dạ hương lan đi xa hơn vùng đất mẹ nàng cho phép. Persephone vô tình không biết cánh đồng này là do Zeus biến hóa ra với mục đích làm bẫy bắt nàng đem về làm vợ của Hades. Persephone là con của Zeus và Demeter, do đó Hades là chú của nàng. Theo quan điểm đạo đức ngày nay, Zeus và Hades phạm tội loạn luân. Trước mặt Persephone là một cánh đồng hoa thủy tiên, màu hoa vàng sáng rực như mặt trời, và hương thơm ngát từ trời phủ xuống bao bọc cả cánh đồng. Khi Persephone cúi xuống hái hoa, thì mặt đất nứt ra. Từ lòng đất bay lên một vị thần và cỗ xe ngựa. Vị thần này tóm lấy Persephone,  đặt nàng lên cỗ xe rồi chở nàng đi mất dạng. Persephone kêu cứu nhưng không ai đáp lời. Tuy vậy có hai vị thần, Persaeus và Helius, nghe tiếng cầu cứu của nàng.

Demeter đi tìm con khắp nơi. Đau buồn, bà bỏ phế công việc, mùa màng chết rụi, mặt đất tắt nắng, trở nên lạnh lẽo tuyết giá. Trước nguy cơ cả thế giới bị chết đói Zeus ra lệnh Hades phải thả Persephone về trần nhưng Hades cãi lời. Hai anh em đồng ý với nhau nếu Persephone ăn bất cứ thức ăn nào của cõi âm, thì vĩnh viễn sẽ ở lại nơi đó. Nếu Demeter tìm được cô con gái trước khi nàng ăn thức ăn của cõi âm thì Hades phải giao trả cô gái về dương trần. Persephone từ khi bị bắt về âm ty, nàng tuyệt thực. Bảo rằng chỉ ăn thức ăn của mẹ trồng và sẽ nhịn đói cho đến khi nào được thả về với mẹ. Persephone không biết luật của âm ty chỉ tuyệt thực để phản đối hành vi cưỡng ép của Hades. Trước nguy cơ Persephone sẽ chết vì đói trước khi trở thành vợ của hắn, Hades tìm thức ăn của Demeter trồng để cám dỗ Persephone, nhưng vì Demeter đã biến địa cầu thành mùa đông, cây cỏ chết hết nên Hades chỉ tìm được một quả lựu đã héo khô. Hades bảo nếu Persephone không ăn nàng sẽ chết trước khi gặp mẹ. Hạt lựu cũng đã khô héo chỉ còn lại mười hai hạt. Persephone thấy quả lựu, nghĩ rằng đây là thức ăn của mẹ trồng do đó nàng nhấm nháp vài hạt lựu. Khi Demeter được lời mách bảo của Persaeus và Helius bà tìm xuống âm ty, gặp Hades để đòi lại con. Đến nơi thì Persephone đã lỡ ăn hết sáu hạt lựu. Vì thế hằng năm Persephone phải ở lại âm ty làm vợ của Hades sáu tháng và về dương trần ở với mẹ sáu tháng. Sáu tháng con gái ở xa là sáu tháng Demeter đau buồn và vì thế mặt đất giá lạnh, cây cối không trổ hoa kết trái. Từ đó về sau người trần có sáu tháng mùa thu và mùa đông, còn sáu tháng kia là mùa xuân và mùa hè.

Tóm lược theo “Clasical Mythology” 6^th edition, chapter 12, “Demeter and the Eleusinian Mysteries” của Mark P. O. Morford và Robert J. Lenardon.