Câu chuyện chim ưng

Lâu rồi trong một buổi đi bộ, ở ngay đầu đường trail tôi thấy ông đầu bạc đứng chụp ảnh con chim này rất lâu. Thấy chúng tôi ông nói nó ngồi đây hai chục phút mà không chịu bay đi, để cho ông tha hồ chụp ảnh. Ông đầu bạc đứng choán chỗ đậu xe, chờ lâu bực mình chúng tôi đậu xe chỗ khác.

Không biết đây là loại chim gì. Tôi lật quyển sách Birds of North America National Geographic xem ảnh, thấy nó giống con copper-hawk còn tơ, giống như gà giò Việt Nam. Lật xem phần falcon, thấy falcon còn tơ cũng giống y như vậy. Mỏ quặm, vấu nhọn, lông lốm đốm nâu. Hawk tự điển dịch là diều hâu. Falcon là chim ưng. Với người không sành về chim chóc, diều hay ưng chẳng khác gì nhau. Tuy vậy, khi khám phá con chim này giống chim ưng, tôi lại nhớ đến một câu chuyện khác. Chuyện tình của chàng hiệp sĩ Federico Alberighi.

Federico vốn là con nhà giàu có, chàng yêu âm thầm một cô gái dòng quí tộc. Bao nhiêu tiền của đổ ra để chinh phục trái tim Monna Giovanna không được đền đáp. Federico bị khánh tận tài sản phải dọn đến ở một vùng rừng sâu hẻo lánh. Hằng ngày Federico đi săn cùng với con chim ưng. Chim săn được để ăn và còn dư thì đem bán để kiếm tiền độ nhật. Monna lấy chồng rất giàu có được một con trai. Chẳng may ông chồng lâm bệnh qua đời. Tất cả gia sản ông để lại cho cậu con trai bé bỏng.

Cậu con trai cũng mang bệnh trầm kha. Monna mang con đến lâu đài nghỉ mát xây ở bìa rừng để dưỡng bệnh. Đây cũng là nơi Federico sống ở trong một túp lều đổ nát bên kia đồi. Federico biết chỗ Monna ở, hằng ngày khi đi săn thường tìm cách đi ngang lâu đài, và dần dần làm quen với cậu bé con của Monna. Cậu bé đem lòng quí mến Federico, nhất là con chim ưng. Một ngày bệnh cậu bé trở nặng, Monna không cho con đi ra ngoài. Cậu bé van nài với mẹ.

“Mẹ à, nếu mà con mượn được con chim ưng của Federico để chơi trong lúc nằm trên giường bệnh thì con sẽ mau lành bệnh.”

Monna thương con nên cho người đưa nàng đến túp lều đổ nát của Federico. Người tùy nữ đến đánh tiếng cùng Federico. “Phu nhân tôi nghe tiếng ngài hành nghề săn bắn nơi này nên ghé thăm. Phu nhân có ý muốn được dùng bữa ăn trưa với ngài để tiện nhắc lại thời thơ trẻ. Phu nhân đang chờ trong cỗ xe đậu ngoài kia.”

Federico vốn đã si tình, nay người đẹp không mời mà đến, lại đòi ăn trưa. Túng thế chàng bảo với người tùy nữ, xin phu nhân chờ một chút để chàng có thể sửa soạn bữa ăn trưa. Nhà chẳng có gì để ăn, chàng đành làm thịt con chim ưng. Vặn cổ con chim ưng mà nước mắt chàng rơi lã chã.

Monna ăn trưa, món thịt nướng rất thơm, nhưng để ý thấy chủ nhà không động miếng nào. Chàng bảo còn no. Monna nhỏ nhẹ hỏi mượn con chim ưng về cho cậu bé con chơi. Federico bảo rằng con chim ưng đã bay mất. Monna trách hờn, “vì ngài không muốn cho con tôi mượn con chim ưng nên nói thế. Không có con chim ưng, tôi e là con tôi sẽ chết.” Federico nước mắt chảy thành dòng, nói không thành tiếng, chỉ đống lông chim ở phía sau lều, bảo rằng đã giết người bạn thân nhất đời, là nguồn sống duy nhất hiện nay, để làm bữa ăn trưa cho Donna. Phu nhân nổi giận bỏ ra về còn mắng Federico tội làm thịt con chim ưng. Thà là tôi nhịn đói để con tôi được sống.

Cậu bé qua đời. Monna trở nên người giàu có. Ở Ý thời bấy giờ, người phụ nữ không được quyền giữ tài sản. Nếu Monna không lấy chồng thì tiền của sẽ vào tay ba người anh của nàng. Sau một thời gian suy nghĩ, Monna ra lệnh mang Federico đến lâu đài của nàng. Nàng muốn kết hôn với Federico. Dù đã giận chàng tội giết con chim ưng, nên con nàng chết. Nhưng suy nghĩ lại, Monna cho rằng Federico đã yêu nàng thành thật nhất, hơn bất cứ mọi thứ trên đời, sẵn sàng dâng hiến hết để vui lòng nàng, từ tài sản của gia đình để lại, đến nguồn sống của bản thân, và cả người bạn chim ưng thân quý. Federico trở nên người giàu có nhất trong vùng thời ấy.

Tái bút ngày 31 tháng 1 năm 2021. Chuyện xưa, kể lại nghe cho vui. Thử đặt thành truyện bây giờ, con chim ưng biến thành con chó, chúng ta nghĩ sao nếu Federico giết con chó để đãi Monna?

Truyện này trích trong Decameron, ngày thứ 5 truyện thứ 9. Tôi tóm tắt theo trí nhớ nên có vài chi tiết không chính xác như trong truyện. Mục đích của tôi là chỉ có truyện kể thêm theo bức ảnh con chim ưng. Hôm qua viết vội vài hàng rồi đi rừng nên thiếu chú thích nguồn gốc.