Rùa

Năm nay số rùa trên kênh đào Delaware and Raritan River vắng đi nhiều. Rùa lên phơi nắng cũng không còn mấy con to lớn. Mùa thu năm ngoái người ta vét đáy một đoạn kênh và dẹp bớt mấy cây lớn ngã vào lòng kênh, có lẽ vì thế mà số rùa bị hao hụt nặng. Một số bỏ đi sang con sông, và một số khác chắc bị hút vào trong máy hút bùn. Một phần tôi đi xe đạp nhiều hơn đi bộ nên cơ hội chụp được ảnh rùa cũng ít đi. Rùa rất thính tai, hay nhìn được vừa xa vừa nhiều hướng, nên chỉ cần nghe tiếng chân, nhìn thoáng bóng người, là nhào xuống nước mất dạng.

Trang Tử trong một đoạn văn về cơn lụt mùa thu đã hỏi rằng:

“Hoàng tử nuôi một con rùa, cẩn thận nhốt vào lồng và cất trong đền thờ tổ tiên. Thử hỏi con rùa có muốn chết và được thờ phượng, hay là nó muốn được ngoáy đuôi vọc bùn?”

“Nó muốn được sống ngoáy đuôi vọc bùn đấy, thưa ngài.”

“Hãy trốn thoát đi!” Trang Tử nói. “Ta cũng muốn được tự do vùng vẫy trong bùn đấy thôi.”

Trẻ em Nhật thời xưa có thú vui cột dây vào con rùa rồi dắt đi chơi như người bây giờ dẫn chó đi dạo vậy. Tôi thấy ít nhất là trong hai bức tranh của danh họa Hokusai. Một bức là Waterwheel at Onden. Bức ảnh (của tấm tranh) này có trong bộ sưu tập của viện bảo tàng MET, vẽ hai người đàn ông đang vác lúa vào nhà máy xay (bằng sức chảy của nước) và hai người đàn bà đang bận bịu nhặt thóc bên máng nước chảy ra. Ở góc bên trái là cậu bé đang dắt một con rùa rất bé. Onden là một làng nhỏ chuyên nghề nông gần sông Shibuya có rất nhiều nhà máy xay dùng sức nước chảy. Làng này bây giờ là quận Harajuku và Jingumae của Tokyo. Còn bức tranh kia được dùng để vinh danh nhà thơ Harumichi no Tsuraki. Bức tranh vẽ một toán thợ đang xẻ gỗ. Bên tay phải của bức tranh là một người đàn bà đội một thùng gỗ, đi chân không, tay dắt đứa con. Thằng bé đang bận rộn lôi con rùa bé xíu đi theo nó. Trời đã sang thu, lá cây phong đỏ rơi đầy trên mặt nước. Cả hai bức tranh tôi đều kèm theo link, bạn đọc nếu tò mò muốn xem tranh có thể nhấn vào.

Người ta cũng bảo rằng loài rùa biết kêu. Chẳng biết tiếng rùa kêu như thế nào, khàn và trầm hay nỉ non như tiếng côn trùng?

Rùa ôm cây chờ nắng
Mây xám giăng đầy trời
Dòng kênh nước im vắng
Chỉ nghe lá thu rơi.

Thơ con rùa của Nguyễn thị Hải Hà. Viết xong ngày 23 tháng Mười 2021.