Category: Chuyện Phiếm

Sau ngày Giáng sinh tôi vào tiệm sách thấy nhiều quyển sách hạ giá. Như các cô còn trẻ thấy quần áo giày dép đẹp hạ giá thì cầm lòng không đậu, tôi thấy sách rẻ là mua ôm về một lô sách. Sáng nay ngồi lật quyển The Best American Non-Required Reading 2008 (Những bài tiểu luận không bắt buộc đọc của nhà văn Hoa Kỳ hay nhất trong năm 2008) thật là ngạc nhiên và thú vị khi thấy trích dẫn rất nhiều tác phẩm của nhà văn quá cố Kurt Vonnegut. Cuộc đời của ông khá ly kỳ, khi ông bị Đức bắt làm tù binh đang bị giam ở Đức thì thành phố bị đánh bom lửa. Khi ông ra khỏi tù thì thành phố cháy tan hoang. May mà ông không bị chết cháy trong tù.Tôi rất thích văn của ông vì ông viết rất dí dỏm, và hay chỉ trích những chuyện không tốt của người Mỹ. Ông đã chỉ trích người Mỹ khi người Mỹ đang ở đỉnh vinh quang sau thế chiến thứ Hai. Tôi nghĩ ông là một trong những nhà văn Mỹ xứng đáng được giải Nobel.

A Man Without a Country (2005)
Do realize that all great literatue – Moby-Dick, Huckleberry Finn, A Farewell to Arms, The Scarlet Letter, The Red Badge of Courage, The Iliad and The Odyssey, Crime and Punishment, The Bible, and “The Charge of the Light Brigade” are all about what a bummer it is to be a human being? (Isn’t it such a relief to have somebody say that?)

Một Người Vô Tổ Quốc (2005)
Có phải tất cả những tác phẩm văn chương vĩ đại – Moby-Dick, Huckleberry Finn, Giã Từ Vũ Khí, Mẫu Tự Đỏ, Huân Chương Đỏ của Lòng Can Đảm, The Iliad and Cuộc Viễn Du, Tội Ác và Hình Phạt, Thánh Kinh, và “The Charge of the Light Brigade” đều chỉ để nói cho chúng ta biết rằng làm con người là một điều không mấy sung sướng? (Và có phải thật là nhẹ nhõm khi nghe có người nói thẳng ra điều này?)

If you want to really hurt your parents, and you don’t have the nerve to be gay, the least you can do is go into the arts. I’m not kidding. The arts are not a way to make a living. They are a very human way of making life more bearable. Practicing an art, no matter how well or badly, is a way to make your soul grow, for heaven’s sake. Sing in the shower. Dance to the radio. Tell stories. Write a poem to a friend, even a lousy poem. Do it as well as you possibly can. You will get an enormous reward. You will have created something.

Nếu như bạn thật sự muốn làm cho bố mẹ buồn lòng, mà bạn không đủ can đảm để làm người đồng tính luyến ái, ít nhất bạn có thể theo học ngành nghệ thuật. Tôi chẳng đùa đâu. Nghệ thuật không phải là một cách kiếm sống. Nghệ thuật là một cách rất là nhân bản để làm cho cuộc đời dễ chịu đựng hơn. Tập tành một thứ nghệ thuật, không cần biết khéo hay dở, là một cách làm cho tâm hồn của bạn lớn khôn hơn. Hát trong khi tắm. Nhảy múa theo điệu nhạc trên radio. Kể chuyện. Làm thơ tặng bạn cho dù bài thơ ấy dở. Làm những điều này bằng tất cả khả năng của bạn. Bạn sẽ được một phần thưởng to lớn vô cùng. Đó là bạn sẽ làm công việc sáng tạo ra một tác phẩm nào đó.

Trước Giáng sinh ông THT có cho tôi một bản in lại tập Văn phát hành này 4 tháng 3 năm 1975, tức là số báo cuối cùng trước ngày 30 tháng 4. Trong tờ báo này có phần đặc biệt đăng tác phẩm được xem là triển vọng của văn học miền Nam lúc bấy giờ. Phần chính có Tám Bài Ngẫu Chiếm của Vũ Hoàng Chương, Thư Thi của Hoàng Ngọc Tuấn (ông này là tác giả của Hình Như Là Tình Yêu, Ở Một Nơi Ai Cũng Quen Nhau, Cô Bé Treo Mùng, v.v..), Những Hư Tự của Võ Phiến và Trên Tay Mối Chỉ của Du Tử Lê. Ông THT có một truyện ngắn Khung Cửa Bên Giòng Sông Hương đăng trong số này. Truyện lãng mạn nhưng độc giả thấy được cái không khí hoang mang của chiến tranh, quân nhân tràn ngập trong thành phố nhỏ. Có hai điều tôi để ý. Một là bài thơ dài của HNT mà nhà văn NQT có lần bình luận gì đó bị người ta mắng um sùm. Tôi phải công nhận là bài thơ này có rất ít giọng văn của HNT nhưng có rất nhiều giọng văn của nhà văn Nguyễn Thị Ngọc Minh. Cảm nhận riêng tư thì ai cũng có nhưng nếu phát biểu những điều mà không có bằng chứng thì người ta mắng chết. Để ý chuyện này vì bản tính tọc mạch tò mò của đàn bà, muôn đời không thay đổi. Điều thứ hai tôi để ý chỉ vì ý thích riêng. Đó là gần 6 trang ca dao do Thanh Tâm Tuyền, Mai Thảo, và Phan Lạc Phúc ghi chép lại với sự đóng góp của nhiều nhà văn nhà thơ như Võ Phiến, Ngụy Ngữ, Nguyễn Thị Ngọc Minh (à sẵn đây xin khai thêm một chút, tôi rất mê văn của nhà văn này, chỉ tiếc là chị viết truyện ngắn ít quá). Những Bài Ca Dao này được đặt cho cái tên là Những Bài Thơ Tình Việt Nam Hay Nhất.

Buồng nhà trong mắc dở chăn tằm
Buồng nhà ngoài chứa khách, anh biết nằm nơi mô

Rượu nằm bên trạo chờ nem
Anh nằm phòng vắng đợi em đôi ngày

Nghĩa Tào Khang ai mà vội dứt
Đêm nằm tấm tức lụy nhỏ muốn rơi
Biết bao giờ tạc được bóng người
Để đêm khuya canh vắng vui cười giải khuây

Nước ròng chảy thấu Tam Giang
Sầu đâu chín rụng, sao chàng biệt tăm

Ra về đã nửa đổi đồng
Nón che, tay ngoắc, cực lòng phải lui

Mẹ thương con lên ngồi cầu Ái Tử
Gái thương chồng đứng núi Vọng Phu
Bao giờ bóng xế trăng lu
Nghe ve kêu mùa hạ, biết mấy thu chàng về

Trăm năm dù lỗi hẹn hò
Cây đa bến cũ con đò vẫn đưa
Cây già bến cũ còn lưa
Con đò đã thác, năm xưa tê rồi

Chim buồn, chim bay về núi
Cá buồn, cá chúi ao sâu
Chàng buồn dở áo xem bâu
Thiếp buồn thiếp ngó đâu đâu cũng buồn
Chầu rày chắc lẽ xa luôn
Én nam nhạn bắc biển nguồn hai nơi

Còn nhiều câu hay lắm để mai mốt đăng tiếp.

Tôi vẫn thường mong ước được có thêm thì giờ để đọc nhiều hơn và đọc có hệ thống hơn. Mỗi khi mệt mỏi hay tư tưởng không yên tĩnh tôi không đọc được. Ngay từ đầu năm tôi cũng đã có ý định sẽ đọc tác giả Mỹ nhiều hơn vì mình ở ngay xứ Mỹ sách vở ê hề đọc miễn phí. Định bụng là thế nhưng cứ sa đà hết quyển nọ đến quyển kia và tôi thấy mình thích các nhà văn Canada và Nhật hơn là nhà văn Mỹ.  Có lẽ bụt nhà không thiêng chăng?

Mới lôi vê từ thư viện một đống sách của George Steiner và Joyce Carole Oates. Steiner là tại vì ông già hưu trí nhắc đến. Còn Oates là tại ông Gấu trích dẫn. Hễ mấy ông này nói đến nhà văn nào thì tôi ráng đọc nhà văn đó.

Đọc được hai quyển của bà Oates là The Faith of a Writer và Uncensored Views and (Re)views. Quyển Niềm tin của nhà văn khá hay trong đó có vài chương có thể dịch cho nhiều người cùng đọc, nhất là chương To a Young Writer.  Đứng về mặt viết thì tôi chỉ là người mới bắt đầu nên thấy chương này rất bổ ích. Quyển Uncensored Views and Reviews thì tôi đọc nhảy cóc nhảy nhái vì hầu hết những tác giả bà điểm sách tôi chưa đọc đến, thật là xấu hổ cho sức đọc kém cỏi của tôi. Mấy chục năm làm nghề sửa cầu xe lửa tôi chỉ có kiếm cơm và nuôi con nên không đọc quyển sách nào chỉ đọc Reader’s Digest và National Geographic Society Magazine. Có lẽ hai tờ tạp chí này ảnh hưởng đến lối viết của tôi nhiều nên văn tôi không bay bướm.

Ngày mai tôi sẽ bắt đầu đọc quyển Woman Writer Occasions and Opportunities. Mới lật quyển sách ra đã nhằm ngay trang này.

“It may be that, after a certain age, our instinct for anonimity is as powerful as that for identity; or, more precisely, for an erasure of the primary self in that another (hitherto undiscovered?) self may be released…”

Có lẽ, đến một tuổi nào đó, cái bản năng mong muốn được là một người vô danh cũng mãnh liệt như cái mong ước được biết đến, hay nói cho đúng hơn, muốn xóa tan cái bản thể mà ai cũng nhận ra để một cái bản thể (chìm ẩn) khác được phóng thích…

Đó, bà đang nói về tôi đó.  Tôi luôn luôn muốn có người đọc mình đồng thời tôi không muốn ai biết tôi là người viết. Tôi thấy tôi đang mất sự vô danh của mình, từng chút từng chút tôi có cảm tưởng Vua Lì đang bị lột mặt nạ và khó mà viết những điều tôi muốn viết một cách trung thực không bị self-conscious.

Liên tiếp hai ngày nắng nhiều.  Sáng hôm qua tôi ngồi nhìn ra cửa sổ ở phòng học, ngắm nắng lên từ từ nhuộm hồng rừng cây sau nhà.  Sau lưng tôi nắng xuyên qua cửa sổ rộng phía phòng khách rọi lên lưng tôi làm khắp người tôi nhuộm nắng.  Tóc tôi sáng rực như tỏa hào quang.

Trưa qua tôi đưa hai cô bé đi chợ.  Trong khi cô lớn đi chọn quần áo tôi vào trong Borders mua sách.  Tôi nghĩ nếu tiệm Borders này không có nắng tràn vào như thế này có lẽ nó chẳng quyến rũ tôi đến thế.

Đọc hết quyển Ngàn Cánh Hạc, đọc lại và ghi chép, tôi thấy bức rức vì mất thì giờ khi viết tay khi dùng computer.  Sách của thư viện nên tôi không thể ghi chú thẳng vào quyển sách.  Vì thế tôi định bụng vào Borders sẽ mua cả hai quyển Ngàn Cánh Hạc và Xứ Tuyết.  Có thể nói tôi không phải là người thuần túy yêu sách.  Những người yêu sách họ tâng tiu quyển sách lắm, giữ cho mới cho đẹp cẩn trọng.  Tôi thì khác.  Nếu tôi mà thích quyển sách cần phải đọc lại hay ghi chú tôi thường ghi thẳng vào quyển sách.  Có những quyển tôi ghi chi chít đến độ phải dùng keo ghép thêm vài tờ giấy trắng ở bìa sau, cảm nghĩ riêng, đoạn nào có thể trích dịch nếu tôi viết bài nhận định, hay điểm sách.  Một quyển sách hay có thể nói lên cùng lúc nhiều chủ đề nên trang nào có thể dùng cho chủ đề nào.

Ở Borders tôi không tìm thấy Ngàn Cánh Hạc mà chỉ thấy Xứ Tuyết.  Quyển sách mỏng dính cùng với coupon giảm giá 30 phần trăm tôi mua với giá hơn 11 đồng.  Và tôi cũng mua một quyển sách về nhiếp ảnh để… xem hình.  Công nhận là ở Mỹ này có nhiều thứ quyến rũ tôi vô cùng.  Sách về nhiếp ảnh trong thư viện nhiều lắm nhưng tôi muốn có một quyển để đọc thêm.

Thật ra tôi muốn tìm một quyển sách về kiến trúc để xem nó nói về những ngôi nhà kiểu xưa, thời Tudor chẳng hạn.  Không hiểu sao tôi rất yêu kiến trúc của những ngôi nhà, chỉ thích nhìn thôi chứ không thèm muốn có nó.  Chỉ nhìn thấy bên ngoài nay dự định viết một truyện ngắn dùng bối cảnh là ngôi nhà tudor tôi lại tự hỏi bên trong của nó ra thế nào, dĩ nhiên trang trí nội thất thì mỗi người có mỗi gu khác nhau.  Tôi vốn kém mắt thẩm mỹ nên không tự tưởng tượng được vì thế muốn tìm hình để xem. Có nhiều sách về kiến trúc nhưng không có loại nhà tôi muốn tìm và có nhiều kiểu trang trí nội thất sang trọng quá không giống như trí óc tôi phác họa.

Có người mách bảo nên tìm xem phim Cherry Blossom nếu có thể được và tôi tìm được phim này qua hệ thống thư viện vùng tôi ở.  Không biết đây có đúng là phim mà người giới thiệu nhắc đến hay không.  Nội dung của phim nói về một người đàn ông Đức tên là Rudi.  Vợ ông, Trudi, được bác sĩ báo cho biết là Rudi bị bệnh nan y và ông sắp chết trong một thời gian rất ngắn.  Bác sĩ bảo là bà nên cùng với ông làm một chuyến phiêu lưu và bà đề nghị ông đưa bà đi thăm các con đang sinh sống làm việc ở xa.  Đây là một điểm yếu về mặt hợp lý của phim bởi vì bác sĩ không thể nói cho vợ của bệnh nhân biết là bệnh nhân sắp chết trong khi bệnh nhân mù tịt về tình trạnh sức khỏe của mình.  Phim có phụ đề tiếng Anh và thỉnh thoảng nhân vật nói tiếng Anh.  Tuy nhiên trước khi Rudi chết thì Trudi lại chết trong giấc ngủ lúc hai ông bà đang viếng người con cả. Vốn được vợ yêu thương săn sóc chu đáo nay bất thình lình bà qua đời nên ông trở nên hụt hẩng trong đời sống.  Người con cả có vợ con nên không thể ông bố sống chung và ông đi qua Nhật ở với người con trai kế chưa có vợ trong một căn chung cư nhỏ hẹp.  Hằng ngày ông vào phố đang lúc mùa anh đào nở.  Hoa anh đào nở tượng trưng cho sự vô thường của cuộc đời, chỉ xuất hiện trong chừng một tuần với tất cả cái đẹp của nó rồi sau đó tàn rụi.  Trong vườn anh đào ông gặp một cô bé trình diễn điệu múa Futo là một kiểu khiêu vũ mà vợ ông rất thích.  Bà muốn trở thành một vũ công Futo nhưng ông không cho phép.  Vũ công của điệu vũ này đánh phấn trắng trên mặt lối trang điểm trông lạ và đáng sợ.  Qua điệu vũ họ truyền tâm tình, nỗi lòng với những người thân đã mất như cô bé muốn tỏ lòng thương nhớ người mẹ đã qua đời.  Cô bé mười tám tuổi này là một người không nhà sống trong một túp lều ở một công viên trở thành bạn của ông. Khi ông muốn đi thăm núi Phú Sĩ cô đưa ông đi.  Những ngày đầu trời sương mù nhiều nên không thấy núi.  Trong lúc ở khách sạn ông ngã bệnh và cô gái tên Yu đã săn sóc ông. Tất cả tiền bạc ông mang theo ông để lại cho Yu.  Phim kết thúc lúc con trai ông đến đem tro thiêu của ông về và chôn vào chỗ đã chôn tro của Trudi.  Bộ phim cho thấy sự khác biệt của hai nền văn hóa Nhật Đức.  Người xem có cảm tưởng văn hóa Nhật đối đãi tử tế với người già hơn là người Đức đối đãi với cha mẹ già của họ.

Còn quyển Ngàn Cánh Hạc tôi sẽ kể cho bạn Gió nghe vào lúc khác khi tôi có thì giờ nhiều hơn và có lẽ sau khi tôi đọc quyển Xứ Tuyết.

Đêm qua ăn tối xong, đâu như chỉ mới hơn 7 giờ tôi đã đi ngủ bởi vì đêm hôm kia tôi ngủ chỉ hai giờ đồng hồ.  Tinh thần tôi dễ bị xáo trộn nên chỉ cần một chuyến đi ngắn là tôi lao đao khốn khổ.  Cái cảm giác mình là người hạnh phúc mới hôm nào tràn ngập trong tôi mà bây giờ nó biến đâu mất để lại cảm giác mỏi mệt rã rời.

Buổi sáng lang thang đọc báo đọc blog trên mạng, tôi thấy có cái blog này của một ông có lẽ cũng là nhà văn từ trước năm 75.  Xin giới thiệu với mọi người về loạt bài viết này.  Tôi thấy đây là một sáng kiến hay, ông ghi lại vài dòng ngắn gọn về những người, có khi nổi tiếng có khi chỉ là dân thường, nhưng đời sống của họ có những điểm đặc biệt đáng nhớ, có khi may mắn có khi bất hạnh.

http://nguyenmienthao.blogspot.com/2010/02/mong-nam-tet-cao-huy-khanh-viet-nam-ho.html

Frank Pope, trong quyển Dragon Sea, một quyển sách nói về cuộc khai quật chiếc tàu chứa đầy đồ gốm cổ của Việt Nam đã chìm dưới đáy biển gần Hội An từ thế kỷ 15, đã nhận xét về người Việt Nam, tôi không nhớ nguyên văn, cũng không có quyển sách trong tay, nên xin phép lập lại trong trí nhớ, như thế này:

Người Việt Nam rất quật cường, rất tự hào.  Họ phải chiến đấu với người ngoại quốc hết đời này đến đời khác để tồn tại, nên bản chất chiến đấu luôn có sẵn trong người họ.  Đáng buồn thay khi họ không chiến đấu chống ngoại xâm, họ quay ra đánh lẫn nhau. Continue reading lẳng lặng mà nghe họ chửi nhau

Hôm qua thấy đâu đó trên mạng một người phụ nữ VN bị chồng trói quặt tay ra phía sau lưng, cột chân, bịt mồm bắt nằm giữa đường.  Đứa con trai một tuổi chạy ra với mẹ bị cô cháu gái còn rất trẻ, chừng mười sáu mười bảy, ra bế vào.  Cô cháu gái như để hành hạ người phụ nữ đã ngồi lên thân hình của bà khi bế đứa bé trai vào.  Tôi thấy xót xa quá.

Ngày xưa, cạnh nhà tôi có hai vợ chồng cãi nhau.  Má tôi lúc ấy cũng khá lớn tuổi có lẽ cũng đã hơn sáu mươi nghe tiếng ồn ào chạy qua can thiệp.  Bà vợ đang lúc nóng nảy cầm cái đồng hồ để trên bàn loại đồng hồ bằng kim loại lớn hơn quả cam sành một chút ném ông chồng.  Dĩ nhiên là trúng má tôi, chảy máu đầu.  Tôi lườm nguýt hai vợ chồng tuổi trung niên, nói cạnh khoáy, tự nhiên khi không má xen vô chuyện nhà người ta làm gì để bị thương tích.  May mà bà không chết.

Nhưng đó là chuyện mấy mươi năm về trước khi những chuyện xào xáo trong nhà láng giềng vẫn có người can thiệp còn xã hội bây giờ thì người ta đi ngang chụp hình nhưng không ai giúp dùm người đàn bà bởi vì sợ gia đình của anh chồng thưa kiện.  Sợ như thế thì cũng phải thôi, không ai muốn mất thì giờ công ăn việc làm đi đối phó những chuyện chẳng liên can đến gia đình mình đôi khi lãnh vạ vào thân.  Tuy nhiên công an, cảnh sát, những người có thẩm quyền cũng có thể lên tiếng với lý do làm mất trật tự an ninh công cộng.  Thường những vụ bạo hành như thế sẽ dần dần tăng lên đến lúc người ta sẽ giết người vợ hay là có nhiều trường hợp đối đế người vợ sẽ giết người chồng.

Cũng không thể nói là xã hội xứ mình không tiến bộ bởi vì chuyện này cũng xảy ra rất nhiều ở Mỹ.  Người ta có những tổ chức giúp đỡ những người đàn bà nằm trong hoàn cảnh bi đát này.  Đôi khi cho ở tạm qua đêm hay một hai tuần chờ cho chuyện lắng xuống.  Đôi khi giúp tìm công việc làm và chỗ ở khác.  Người ta cũng tìm cách dấu tông tích những người phụ nữ muốn trốn hoàn cảnh này.  Tuy không mấy thành công vì họ thường tìm cách quay trở về, vì yêu chồng, mình không khỏi thở dài yêu gì mà ngu thế, hay vì những ràng buộc vô hình nào khác mà người ngoài không biết.  Những người bị đánh đập bạc đãi như thế lâu dần họ có một tâm lý bệnh hoạn là tại vì họ có lỗi nên bị người chồng đánh đập, và họ cam chịu như thế.  Đôi khi họ nghĩ là họ cần phải chịu đựng như thế để con họ có cha.  Rất là nhiều lý do tuy nhiên lý do lớn nhất có thể là lý do tài chánh, họ không có tiền bạc hay nghề nghiệp nên đành phải chịu cái khổ này.

Những đứa bé lớn lên rất có thể sẽ cho là đánh phụ nữ, đánh vợ là chuyện bình thường.  Ông cha mình đã làm như thế, và tục ngữ ca dao cũng có câu thương cho roi cho vọt, hay, dạy vợ dạy thưở bơ vơ mới về, hay xuất giá tùng phu, vân vân và vân vân.

Người phụ nữ lớn lên trong một ý thức hệ như thế không biết là mình có thể tự vươn lên thoát ra khỏi hoàn cảnh này.  Rằng họ không nên tùng phu để bị đánh đập hạ nhục một cách tàn nhẫn như một con vật.  Rằng thương không phải cho bằng roi vọt mà bằng dạy dỗ thuyết phục.  Rằng người phụ nữ cần phải tự trang bị cho mình những vốn liếng để không phải lệ thuộc ai đến mức độ rơi vào hoàn cảnh như thế.  Nền văn hóa của Việt Nam ở những thế hệ trước ca ngợi và cổ vũ đức tính quên mình để phục vụ chồng con của người phụ nữ Việt Nam.  Ở mức độ vừa phải, và hoàn cảnh thích hợp điều này có lợi cho gia đình và cho xã hội.  Tuy nhiên người phụ nữ không thể chỉ thương người mà không thương mình.  Trong trường hợp người phụ nữ bị trói bắt nằm trên đường, chị phải tự thương mình bằng cách thoát ra khỏi hoàn cảnh mà chị đang sống. Phải nhờ sự giúp đỡ của láng giềng, của xã hội, của pháp luật.  Nhưng trước hết là chị phải tự chủ động.  Xã hội VN sẽ không thể tiến bộ nếu những người chung quanh và đặc biệt là những người có thẩm quyền không quan tâm đến cuộc sống của người dân, nhất là những phụ nữ bị bạc đãi như thế.

Ối, tôi là một bà già lẩm cẩm.  Tôi ngồi đây trong cuộc sống thoải mái chõ mồm nói bâng quơ.  Tôi đã làm được việc gì thiết thực đâu.

Buổi sáng tôi ngồi hí hoáy với cái bài viết tôi vất vả cả ba tuần nay vẫn chưa biết bắt đầu như thế nào.  Chàng của tôi bảo sáng nay có đi đâu thì lo mà đi sớm kẻo tuyết đến.  Từ hôm qua mọi người đã bảo nhau tuyết đến chiều thứ bảy và sẽ kéo dài đến hết ngày chủ nhật.  Con bé út thường khi vẫn cùng đi với tôi đến thư viện còn ngái ngủ nên từ chối không đi.  Mười giờ tôi đi một mình; còn một block là đến thư viện tôi nghe tiếng máy kỳ lạ và xe chạy chậm hẳn lại.  Tôi lái xe vào bãi đậu xe của thư viện rồi khám xét thấy bánh xe sau bên phải bị xẹp. Không mang cell phone tôi dùng điện thoại công cộng gọi về nhà báo cho biết là xe bị xẹp bánh.  Sợ sẽ bị chàng cằn nhằn, may sao chàng nhẹ nhàng nói để anh đến xem.  Tôi vào thư viện chọn sách, chọn phim và chờ.  Thời gian trôi qua thật chậm trời thì càng lúc càng xám đậm hơn. 

Chàng đến, tôi nghĩ thế nào cũng bị gắt gỏng nên không dám nói sao mà lâu thế.  Nghĩ cho cùng xe bị xẹp bánh cũng chằng phải lỗi của mình.  Chẳng biết có thằng cóc chết nào rải đinh ra đường cho mình cán không?  Giả tỉ như mình đi trễ hơn may ra không cán đinh vì có người đi trước mình cán cái đinh đó rồi chăng?  Chàng rất khó tính hay cằn nhằn rầy rà nên tôi lo ngai ngái phen này chắc là chàng sẽ bảo tôi làm khổ chàng.  Mặt chàng không vui nhưng không rầy chỉ giải thích vì sao chậm đến.  Té ra chàng đến mang theo bánh sơ cua thì bánh sơ cua cũng bị xẹp.  Cả cái bánh sơ cua có sẵn trong xe của tôi đi cũng bị xẹp.  Chàng tháo bánh xe, mang cả bánh sơ cua đi bơm, thì cái xe chàng đi không chịu nổ máy.  Chàng gọi người em đến mang theo bình ắt qui để giúp jumpstart thì cái xe vẫn không nổ máy.  Thế là chàng gọi xe tow kéo cái xe chết máy đến chỗ sửa xe.  Tôi vào trong thư viện đọc sách tiếp.  Trong thư viện rất ấm mà chàng thì ngồi ngoài xe chịu lạnh để chờ xe tow. 

Tôi ngồi trong thư viện đọc được mấy truyện ngắn được giải thưởng O’Henry trong đó có truyện ngắn Touch của Alexi Zentner hay độc đáo.  Truyện làm tôi chảy nước mắt ràn rụa.  Đây là một truyện nên dịch cho nhiều người đọc.  Mới hôm qua hôm kia tôi đã nói với một người bạn là từ rày trở đi tôi sẽ tạm ngưng tham gia trường văn trận bút chỉ để dành thì giờ đọc một cách có hệ thống, có rất nhiều nhà văn Mỹ tôi nghe danh tiếng đã lâu nhưng chưa có dịp nghiên cứu cách viết của các nhà văn này.  Mấy hôm nay tôi không viết được nhưng đọc rất nhiều bài có giá trị.  Có một quyển sách học cô con gái lớn của tôi mang về có đề cập đến cách đọc (như một người viết văn) và cách viết (như một người đọc) và tôi đọc say sưa cách phân tích, cách viếtcho thuyết phục, cách chọn chủ để, v.v… càng đọc thì càng bí viết.  Có ai bảo con rết bò nhịp nhàng chân nào trước chân nào sau thì nó sẽ lăn kềnh ra vì không bò được.

Chàng chở tôi về nhà thì đã ba giờ.  Khoảng gần năm giờ tôi nhận được điện thoại của Hoalan chúc mừng Giáng Sinh.  Chúng tôi nói chuyện rất vui.  Mới đầu Hoalan hỏi có cô soandso ở nhà hay không thì giọng của anh ề à nghe già lắm.  Nhưng khi anh nói chuyện một hồi anh cười thì nghe giọng trẻ hẳn lại.  Nhà tôi hễ có điện thoại ít khi là của tôi nên được nói chuyện với anh là tôi vui lắm.  Giáng sinh như thế là lộng lẫy lắm nhé.  Nói chuyện điện thoại xong tôi đi làm cơm, soạn quần áo để đi giặt. 

Tuyết đã rơi rất dầy.  Khi tôi về đến nhà suýt tí nữa là tôi không vào garage được vì con dốc vào nhà rất cao.  Chỉ cần một lớp tuyết mỏng là xe lên không nổi.

Lâu rồi bạn Gió có nhắc một truyện ngắn của Pearl Buck nên tôi tìm đọc.  Vì không biết tựa truyện ngắn nên tôi mượn một tuyển tập truyện ngắn trong đó có The Lovers và The Kiss.  Cũng không phải là truyện mà Hoàng Anh đã kể nhưng tôi cũng đọc được một vài truyện ngắn của nhà văn được giải Nobel này.  Bà Pearl Buck viết rất nhiều.  Văn của bà rất hiền và rất đứng đắn.  Tuy hay nhưng khó mê hoặc tôi.  Tôi thường thích cách viết của những nhà văn nam hơn và nếu là nhà văn nữ thì phải hơi naughty một chút.

Tóm lại ngày khá xui tuy nhiên nếu tôi bị thủng bánh xe lúc đi làm ngày thứ hai hay nếu tôi dùng cái xe kia và nó không nổ máy thì sẽ rất là khốn khổ.

Tôi thức giấc vào lúc 4 giờ sáng, nằm nghe tiếng máy sưởi chạy kêu o o liên tục.  Điều này chứng tỏ trời bên ngoài rất lạnh.  Hôm qua mưa suốt ngày có lẽ nước trên đường đã biến thành băng.  Tôi trăn trở lao đao không viết được nên xem hết phim The Bitter Moon của đạo diễn Polanski, rồi xem phim The Clearing (Robert Redford), The City of Joy (Patrick Swayze). 

The Bitter Moon nếu nói về tình dục thì chẳng kém The Lover chút nào thật ra còn có phần hơn về mức độ loạn và nhiều cách.  The Bitter Moon nói nôm na là Trăng Đắng để phản nghĩa với chữ Trăng Mật của những người mới kết hôn và đang thời kỳ … trăng mật.  So với The Lover phim này có cốt truyện rõ ràng, tình tiết éo le, tâm lý nhân vật tối tăm hơn, đau đớn, thù hận lẫn vào với yêu thương.  Tôi xem phim và tự bảo rằng nếu người ta, các nhân vật trong phim, có lúc nào đó biết dừng lại, không trả thù, không tấn công, không theo đuổi, chấp nhận những mất mát đã có trong đời thì lòng họ sẽ không đau đớn đến thế.  Điều đó có nghĩa là vẫn đau đớn một cách khác, ở mức độ ít hơn.  Tuy nhiên lấy cái gì để đo lường mức độ đau đớn trong tâm hồn ngoại trừ mình đo lòng người khác bằng cây thước của lòng mình.

Buổi tiệc tối qua tôi ngồi, chỗ đối diện với cái kệ sách của mình.  Tuy là chủ nhà tôi thường được ngồi chỗ ít ra vào để nhường chỗ cần ra vào cho những người nấu bếp.  Và trong khi mọi người bàn chuyện khi về hưu thì sẽ ở đâu tôi ngồi nhìn sách trên kệ.  Tôi còn vài ba quyển của Orhan Pamuk, vài quyển của Coetzee, có lẽ tôi nên tập trung vào việc đọc, đọc một cách có hệ thống, chừng vài năm rồi sau đó hãy bắt đầu viết, với hy vọng là tôi vẫn còn sống thêm vài năm nữa.  Tôi bị chết hụt vài lần lúc còn nhỏ nên bao giờ tôi cũng sợ mình sẽ chết, chiều nay, hay ngày mai, hay tuần sau tháng sau.  Tôi sống ham hố, chụp giựt từng cảm giác bay thoáng qua, từng cái đẹp của không gian sợ khi chết mà vẫn chưa được hưởng những cái hay cái đẹp của đời sống.

Cô gái trong phim The Lover (Người Tình) đi từ Sa Đéc lên Sài Gòn giữa đường gặp một anh chàng trẻ tuổi đẹp trai người Trung hoa, lúc ấy cô mười lăm tuổi.  Người ta chọn cô diễn viên gần mười tám tuổi để đóng vai này.  Anh chàng Michael Berg trên đường từ trường về nhà, bị ốm, gặp Hanna Schmitz rồi yêu cô nàng, Lolita của Nabokov, the melancholy whore của Marquez (cô bé này còn trẻ hơn, mới 14 thôi), tất cả các nhân vật này đều được đặt vào cái tuổi 15.  Ông thi sĩ nào đó cũng bảo rằng em là cô gái trời cho đẹp từ thưở mười lăm đã đẹp rồi.  Cô bé đi chùa Hương của Nguyễn nhược Pháp cũng mười lăm.  Tại sao các nhà văn đều như bị đóng cứng vào cái tuổi này, vì đây là tuổi cơ thể bắt đầu rạo rực?  Người ta bắt đầu nhìn về người khác phái với những rung động mới bắt đầu khám phá?  Nếu ông thầm phán Bernhard Schlink không hề muốn “deal with” những phức tạp của luật pháp thì tại sao lại để nhân vật Michael Berg có quan hệ tình dục với một người đàn bà lớn hơn cậu bé đến 21 tuổi.  Đặt một nhân vật vào vị trí của Michael Berg, dù nhân vật đó 15 hay 35 hay 55 (mỗi ngày đến gặp nàng, đọc sách, tăm nước nóng, rồi yêu nhau) thì mức độ ảnh hưởng, ấn tượng của tình cảm và cảm giác có lẽ vẫn có hậu quả lâu dài khó quên, hay không quên như nhau.

Á, đến giờ phải chuẩn bị đi làm.  Không hẹn sẽ viết tiếp.

Vài hôm nay không vào blog được không biết gì lý do gì.  Nhưng trước khi viết những chuyện bâng quơ xin được chúc mừng sinh nhật bạn Gió.  Chúc bạn thêm một tuổi, thêm nhiều bạn, thêm nhiều người yêu thương, thêm vẻ đẹp, thêm trẻ trung, thêm yêu đời, thêm sức khỏe.  Muốn chúc bạn có thêm tiền nhưng xin bạn mua vé sổ xố hay mua số đề chứ tôi không biết làm sao để có thêm nhiều tiền một cách dễ dàng.  Tuy nhiên nếu khỏe mạnh thì cũng đỡ tốn tiền mua thuốc và đi bác sĩ.  Gởi bạn cái e-card qua e-mail.  Không biết bạn có thì giờ check mail không.  Các bạn khác ai có muốn chúc sinh nhật December 7 thì tôi nhắc dùm cho nhớ đấy.  Nếu lỡ quên thì chịu tội đi là vừa.

Nằm nướng trong giường dù đã thức từ lâu.  Gió hú mãnh liệt chung quanh nhà.  Gió luồn vào đâu không biết mà tạo thành những tiếng rên rùng rợn, nghe như tiếng coyote hay tiếng ma rên quỷ khóc.  Tôi nhớ đến một nhân vật tôi đọc ở đâu đó đã không chịu được những cơn gió mạnh.  Gió ảnh hưởng đến thần kinh ông ta một cách kỳ quặc.  Ông ta chỉ muốn thu người cho bé lại, nằm co rút cho ngón tay vào mồm như một thai nhi.  Không biết gió quanh nhà tôi như hôm nay sẽ làm nhân vật ấy phản ứng ra sao.  Phải thú nhận, cái yếu đuối, dễ bị thương tổn, tâm lý của nhân vật này làm tôi chạnh lòng thấy xót thấy thương, đánh thức trong tôi cái tình cảm dịu dàng nhưng đầy che chở của người mẹ.

Hôm trước đọc một câu trong the english patient, nhân vật tự hỏi có phải sự phản bội lòng tin đối với người chung quanh ông ta là bởi vì một mơ ước sâu xa được sống một đời sống khác.  Mơ một đời sống khác, một hiện tượng sân cỏ hàng xóm, thật ra cũng khá bình thường, phổ biến trong cuộc đời.  Buổi sáng nằm trên giường bỗng nhớ đến một phim trên TV cách đây chừng hai chục năm.  Người nữ diễn viên là Stephanie Powers, đóng hai vai, chị em sinh đôi.  Cô chị lấy chồng sống ở một tỉnh lẻ, có hai con.  Cô em là một nữ tài tử có cuộc sống xa hoa lộng lẫy, nhiều người yêu, nhưng không yêu ai.  Cả hai đều thấy cuộc đời của mình tẻ nhạt và mơ ước một đời sống khác.  Cả hai đồng ý đánh tráo cuộc sống của mình.  Cô em chán ngán cuộc sống phồn hoa đang chạy trốn sự săn đuổi của danh vọng.  Cô chị cảm thấy đời sống tỉnh lỵ và những đòi hỏi của chồng con đang đè ngạt tâm hồn nàng.  Khi tráo vai, cô chị vì đơn sơ chân thật nên bước sẩy một bước bị kẻ xấu giết chết.  Cô em bị cái tâm hồn và trí thức của ông chồng nhà văn hay giáo sư gì đó quên mất, chinh phục.  Ông chồng bỗng dưng thấy người vợ nhàm chán của mình sao bỗng trở nên lạ lùng quá lôi cuốn quá, quen mà vẫn lạ.  Cô em rơi chới với vào tình yêu, yêu chồng và con của chị. 

Đấy, cái mơ ước được sống một cuộc đời khác hẳn cuộc đời mình đang sống. 

Đang ngủ giật mình thức giấc, thấy đồng hồ chỉ bốn giờ rưỡi.  Tôi thầm nhủ  chẳng có việc gì cần phải thức sớm, nên cố nằm nướng thêm chút nữa.  Rồi tôi lại tự hỏi, sáng nay nên viết gì.  Sau mấy ngày chộn rộn, chộn rộn vì có nhiều người lạ trong nhà chứ thật ra tôi cũng chẳng làm gì vất vả quá đáng, óc tôi dường như là một khối bùn không hoạt động.

Suốt ngày hôm qua tôi đọc quyển sách Winged Migration.  Quyển sách này do các chuyên viên nghiên cứu về chim cùng với những người cộng tác thực hiện phim Winged Migration viết, dựa vào tài liệu và hình ảnh trong lúc làm phim.  Đã từ lâu tôi muốn viết một bài về các loại chim thiên di và dùng phim này làm tài liệu.  Tôi đặt mua cuồn phim trên amazon.com nhưng lỡ chọn một hiệu sách quá nhỏ.  Tôi chờ cả hai tuần nay cuối cùng nhận được e-mail cho biết là hết hàng.  Trước đây tôi đã mượn ở thư viện phim này, nhưng vì tôi xem nó lâu quá mà vẫn chưa viết được bài, quá hai tuần hết hạn mượn nên tôi phải trả lại cho thư viện.  Thế là tôi lại đặt mua phim, lần này cẩn thận hơn tôi mua trực tiếp từ amazon.com.

Sáng nay nhận được e-mail của vị phụ trách báo SG nhỏ cho biết hôm nay ông đăng bài tôi viết đã lâu về màn Tango trong phim Scent of a Woman.  Trong bài viết này tôi có nhắc đến bài hát To be by Your Side do chính Nick Cave, tác giả, trình bày.  Bài hát này là bài hát chính trong phim Winged Migration.  Cảm động là vì vị phụ trách tờ báo này vẫn còn nghĩ đến bài viết.  Xem layout thấy mấy tấm tranh vẽ điệu khiêu vũ tango rất đẹp.  Bài báo là một trùng hợp tình cờ (hay có lẽ đó là số mệnh) nhắc tôi nên cố gắng hoàn tất bài tạp ghi về chim thiên di này chứ đừng bỏ nửa chừng.

Tôi cũng đọc đến trang 20 của quyển The Unbearable Lightness of Being.  Tôi đọc quyển này một phần là do lời giới thiệu của một người quen, một phần là một nỗ lực vượt qua thành kiến của chính mình.  Tôi là người có thành kiến rất kỳ cục.  Hễ tôi nghe người ta ca ngợi một quyển sách, hay một cuốn phim, thật nhiều; tôi thường lảng tránh nó, như thể tôi cố gắng tránh bị tập thể ảnh hưởng cách suy nghĩ của tôi, như thể nếu tôi không đụng đến “nó” thì tôi có thể giữ được ý nghĩ của mình mà không bị đồng hóa với tập thể hay bị tập thể thay đổi ý kiến của mình.  Nhưng nghĩ như thế thật là điên, là bởi vì không xem không đọc những quyển sách hay cuồn phim nổi tiếng được người ta khen ngợi hay ca tụng này không có nghĩa là tôi thật sự có một suy nghĩ, một tư duy độc lập, về một lý thuyết, nghệ thuật, hay chính trị gói ghém trong quyển sách hay cuốn phim ấy.  Tuy nhiên, điều may mắn cho tôi là tôi nhận ra mình có thành kiến.  Có lẽ, nếu tôi khôn ngoan chính chắn hơn, tôi nên đọc và tự so sánh xem cách suy nghĩ của mình về quyển sách hay cuốn phim này này có giống như những người đã đọc trước tôi.

Phải công nhận là quyển sách mở đầu thật hấp dẫn.  Những trang đầu đã đặt ra một dấu hỏi, nếu như những chuyện đã xảy ra trong quá khứ, đã rơi vào lãng quên, cứ trở về, lại xảy ra, bất biến, bất diệt, liệu nó có thể thay đổi được tình thế không? Nếu người ta đi đến cuối đường, và được bắt đầu đi trở lại đoạn đầu của con đường, liệu người ta có thể thay đổi được những gì đã xảy ra trên đoạn đường đã đi, làm cho nó tốt đẹp hơn, làm cho nó hạnh phúc hơn?  Nếu như sau khi kết hôn, kết hôn vì thấy cần phải kết hôn, người ta chợt gặp, hay gặp lại, người trong mộng, thì làm sao, làm gì?  Đây chỉ là một chuyện nhỏ, dễ giải quyết nếu người ta dám chọn lựa theo cái kiểu hễ được người thì mất ta.  Trở lại với điều đã đặt ra trong quyển sách.  Những điều quan trọng của lịch sử vì đã rơi vào quá khứ nên nó trở thành vô nghĩa, không quan trọng như thể nó chỉ là một cái bóng không có và không còn sức nặng.  Nhưng giả tỉ như nó lại xảy ra, rồi lại xảy ra, thì những diễn biến đã từng xảy ra đó có thay đổi không?

Ôi sáng sớm mà tôi đã lắm điều, tôi cũng không biết là mình đang nói cái gì.  Chuẩn bị đi làm, xin chúc các bạn một ngày thứ Sáu vui vẻ, và cuối tuần hạnh phúc với những hẹn hò.  Tôi sẽ cố gắng tìm sự an ổn trong tâm hồn để đọc (the Unbearable Lightness Of Being) và viết (bài tạp ghi về những cánh chim thiên di) bởi vì với tôi nó là niềm vui.

Không phải vì “nó” đẹp mà vì ở chỗ nó chỉ xuất hiện một thời gian rất ngắn.  Xin nói cho rõ ràng một chút.  “Nó” ở đây là cái bóng của cái tượng đồng xanh phản chiếu trong vũng nước.

Tượng đồng xanh này để ghi nhớ ông nào đó tôi quên mất tên.  Tượng nằm trong một công viên có tên Washington (Park) ở ngay trên đường Broad trong thành phố Newark, thành phố lớn nhất của tiểu bang New Jersey.  Hằng ngày tôi đi bộ từ cơ quan đến công viên rồi này quay trở lại.  Cứ thủng thẳng mà đi nhưng không ngừng lại chụp hình chỗ này chỗ nọ thì một vòng như thế mất khoảng 45 phút.

Mưa hôm trước mấy trận to, nước ứ đọng trong công viên, ngày hôm sau có nắng nên tôi kịp nhìn thấy bóng của tượng in xuống mặt vũng nước đọng.  Ngày hôm sau đi ngang vũng nước đã cạn nên không còn thấy bóng của tượng nữa.  Học được lẽ còn mất của cuộc đời.

Và liên tưởng đến những cơn mưa bất chợt trong sa mạc.  Khi gặp nhiều mưa hoa dại trổ bông và cây cối mọc xanh um cho đến khi nước bốc hơi hết; cái ốc đảo xanh um như thiên đàng bỗng nhiên biến mất.  Lưu Nguyễn về sau trở lại tìm cảnh bồng lai chỉ còn thấy sa mạc chói chang.

Buổi sáng dậy sớm, chưa đến năm giờ.  Nhìn ra cửa sổ thấy trăng sáng quá, sáng đến độ nao lòng.  Không hiểu tại sao, ánh trăng bao giờ cũng làm tôi có cảm giác bâng khuâng, với một chút nhức nhối buôn buốt trong lòng, dù tôi chẳng có chuyện gì để buồn cả.

Trăng thu đã được nói đến rất nhiều.  Không biết khi nhìn trăng sáng các bạn nghĩ gì, bài thơ nào, bài hát nào bạn nhớ đến trước nhất?  Riêng tôi cứ mỗi lần nhìn trăng sáng tôi luôn có cảm giác khổ sở dịu dàng, và bài thơ tôi nhớ trước nhất là:

Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnh
Trăng thương trăng nhớ hỡi trăng ngần
Đàn buồn đàn chậm trong hiu quạnh
Mỗi giọt tơ buồn như lệ ngân

Và giọng hát của Anh Ngọc cất lên run rẩy trong bài hát Nguyệt Cầm của Cung Tiến.  Đêm mùa trăng úa, làm vỡ hồn ta.  Đấy, có phải câu hát này làm tôi thấy khổ sở nhẹ nhàng, nó làm tan vỡ hồn tôi.  Trăng có úa không, có phai màu không?  Bùi Giáng đã hỏi Nhìn trăng có thấy phai màu hay không?

Nói thật có đôi khi ánh trăng làm tôi muốn chết cho rồi như thể tôi là người đàn bà trong bài thơ Trăng Thiếu Phụ của Quách Thoại

Đã mấy đêm trường tôi không ngủ
Nằm thao thức nhớ mảnh trăng thu
Đã biết bao lần tôi tự nhủ
Rằng cho tôi chết giữa âm u.

Đến trạm xe lửa trăng vẫn còn lơ lửng trên trời nhưng đã bắt đầu nhạt màu.

Liên tiếp mấy hôm liền tôi bị mất đường dây internet.  Có cảm giác như mình đang sống trở lại với thời đại dùng đồ đá.  Công nhận không, chúng ta dễ dàng quen với tiện nghi của kỹ thuật mới, computer, điện thoại, rồi cell phone, nước nóng vặn từ vòi nước mà không phải nấu, nấu ăn thì dùng ga dùng điện không còn phải chụm củi nhóm lò.  Internet trở thành tiện nghi để liên lạc với bạn bè, phát biểu tư tưởng, ngay cả nói bâng quơ một mình cũng có hy vọng có người “nghe,” một ngày thiếu nó là thấy mất mát và đôi chút khốn khổ.  Thế tôi làm gì những ngày không có internet?  Tôi xem phim lu bù.  Phim Australia dài gần ba giờ đồng hồ phải xem làm nhiều đợt.  Lolita, Love in the time of cholera, Artic Tale, Frost/Nixon.  Tôi không đọc nhiều nhưng viết được một vài bài lẻ tẻ. 

Giáng sinh sắp đến, có người kêu viết một bài về chủ đề Giáng sinh nhưng tôi không nghĩ ra được chuyện gì để viết.  Tuy nhiên, tôi tò mò về một phong tục của người Mỹ là hễ hai người nam nữ đứng dưới chùm mistletoe thì phải hôn nhau.  Hôn kiểu nào thì họ không nói.  Đã đọc, thôi thì sẵn đó tóm tắt lại đăng lên blog chơi.  Tự nghĩ, tôi sống ở nước ngoài mấy chục năm, còn lâu hơn thời gian tôi sống ở Việt Nam, nếu tôi không biết về cái phong tục này, tò mò tìm hiểu, thấy khá thú vị, thì chắc cũng có người cùng tâm trạng với tôi.  Thế thì đây coi như là một bài đọc cho vui.