Category: huyền thoại

Tuần trước tôi kêu rêu, giã từ mùa hạ. Tưởng đã tiễn đưa mùa hạ với “See you in September”, không ngờ ngay hôm sau trời nóng đến 34 độ C. tương đương với 94 độ F. Sáng nay trời bớt nóng nhưng nhiều mây.

Mùa hạ là mùa sen. Thi nhân đã viết, hạ thưởng lục hà trì (mùa hè có thú vui là thưởng ngoạn ao sen chắc ngắm sen một hồi nóng bức nhảy ùm xuống tắm luôn). Lại có nhà thơ khác viết, bây giờ mùa hạ sen nở tốt, một chị hai chị cũng như sen, khuyên nốt em trai giòng lệ sót (Tống Biệt Hành – Thâm Tâm). Trong trí nhớ của tôi là chữ tốt, nhưng trên mạng thấy viết là sen nở nốt. Ngạc nhiên một chút, chữ tốt thì không hay, nhưng chữ nốt thì lập lại ở câu dưới. Mà tôi thì không thể tin tưởng vào trí nhớ của tôi.

Hôm kỉa hôm kia, chị dâu đến thăm. Tôi đưa chị đi New York dạo vườn Bách Thảo sau khi đưa chị đi xem World Trade Center mới và Ground Zero. Thật may gặp lúc hoa sen của vườn Bách Thảo đang nở. Tôi chụp một mớ ảnh hoa sen vì trong trí nhớ vẫn còn in đậm những tấm ảnh hoa sen nàng Tống Mai chụp. Về nhà xem ảnh hoa sen mình chụp thấy vụng về đến buồn cười.

Người ta nói bắt chước là một hình thức của sự khen ngợi ở đỉnh cao nhất. Tôi bắt chước cái nhìn của Tống Mai nhưng đáng tiếc, tài nghệ non kém, nên chỉ được như thế này. 🙂

Tôi mãi chú ý đến hoa sen nên không chú ý đến một vẻ đẹp khác không kém phần lộng lẫy, đó là hoa súng. Tại sao người mình quí hoa sen hơn hoa súng nhỉ? Sen thì được đưa lên bàn thờ, được đề nghị dùng làm quốc hoa, được ca ngợi tượng trưng cho người quân tử gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. Hoa sen có hương thơm không? Dạo sau này thấy trên mạng có nhiều tấm ảnh hoa súng rất nghệ thuật, có phải người mình đã nhận ra vẻ đẹp của loại hoa dân dã này chăng? So ra màu sắc của hoa súng lộng lẫy hơn hoa sen. Và tôi thích ăn cọng súng chấm mắm kho hay nước cá kèo kho. Nhớ mấy chục năm về trước tôi giận lẫy má tôi, không về nhà, đến nhà cô bạn học Trung học (Trần thị Hồng), được má bạn cho ăn cơm với bông súng chấm nước cá kèo kho. Ngon đến bây giờ vẫn còn nhớ. Và có lẽ vì kỷ niệm này, tôi luôn nghĩ đến Hồng, người bạn thời Trung học là tôi vẫn còn nợ bạn và mẹ của bạn một món nợ ân tình.

Hoa sen tiếng Anh là lotus tên khoa học là Nelumbo nucifera, khác với hoa súng (dĩ nhiên rồi) water lily Nymphacea. Tuy nhiên ngày xưa, người Ai Cập đã dùng chữ hoa sen (lotus) để chỉ hoa súng (water lily). Người Ai Cập rất quí hoa súng. Loại hoa này xuất hiện trong rất nhiều bức họa miêu tả việc cúng tế và lễ lạc trong hoàng cung.

Loại hoa súng quí nhất của Ai Cập thời bấy giờ là hoa súng màu xanh (hướng sang màu tím) Nymphaea caeruela, và hoa súng trắng Nymphaea lotus. Loại hoa súng xanh/tím Ai Cập này có hương thơm, nở buổi sáng đến trưa thì khép cánh lại, mở và khép hai ngày. Loại hoa súng trắng cũng có hương thơm nở ban đêm đến sáng thì khép cánh, kéo dài khoảng bốn ngày. Lá của hoa súng trắng có góc cạnh hơn và hoa tròn hơn. Tất cả những chi tiết này đều được ghi nhận trên những bức tranh vẽ hoặc khắc trên tường.

Huyền thoại kể rằng hoa súng màu xanh (blue lotus) xuất hiện từ lúc trời đất còn là một khối hỗn mang, từ bóng tối, trên mặt sóng, từ hoa sản sinh ra thần ánh sáng, hay mặt trời. Horus, chúa tể của bầu trời hiện thân là chim ưng, cũng là mặt trời còn ở dạng sơ sinh, đã xuất hiện từ trong đóa hoa súng màu xanh vừa nở, với ánh hào quang của mặt trời như cái đĩa trên đầu.

Có một huyền thoại xuất hiện sau câu truyện về Horus kể trên, bảo rằng Horus là con của Isis và Osiris (vừa là chồng vừa là anh). Con trai đầu tiên của đôi vợ chồng này là Geb (thần tượng trưng mặt đất) và Nut (thần tượng trưng vòm trời). Osiris cai quản mặt đất (hay địa cầu) nhưng bị một người em trai (hay anh) tên Set phản bội và giết chết. Thân xác của Osiris bị chặt ra thành nhiều mảnh vụn rồi vứt xuống sông Nile. Nhờ phép thuật của Isis, ông chồng được cứu sống trong một thời gian ngắn ngủi, đủ để ông có thêm một cậu con trai út đó là Horus, sau đó Osiris trở về cai trị thế giới âm ty.

Ở vườn Bách Thảo hôm ấy có đóa hoa súng màu xanh thẫm rất đẹp nhưng tôi mãi bận bịu với những đóa hoa sen nên không chú ý. Mãi đến khi về nhà mới nhận ra sự thiếu sót của mình. May nhờ có bà chị thích màu hoa súng nên nhắc nhở tôi. Bấm đại vài tấm chiếu lệ, nhờ thế mà có ảnh hoa súng. Sau đó đằng sau lưng sau gáy tôi, dường như có một chú dế nỉ non, cứ bảo tôi quay trở lại vườn Bách Thảo để chụp ảnh hoa súng kẻo lỡ một mùa hoa rồi lại than mãi chơi đến muộn.

Truyện xưa kể rằng, trong tổ uyên ương, Cleopatra đã dồn gối bằng cánh hoa hồng khô. Người La Mã kết hoa hồng thành vòng hoa để trang trí trong các lễ đại yến đại tiệc. Hồng với hương thơm và nhan sắc được quí trọng đến độ Nero, hoàng đế La Mã (cai trị từ năm 54 đến năm 68) đã cho rải cánh hoa hồng như mưa trên các vị khách quí của ông.

Hoa hồng được dùng làm biểu tượng của tình yêu. Tuy nhiên, đã có thời hoa hồng cũng là biểu tượng của cái chết. Theo truyền thuyết của người Do Thái, hoa hồng màu đỏ bởi vì đó màu của những giọt máu đầu tiên rơi trên địa cầu. Người của bộ lạc Teutons xem hoa hồng là biểu tượng của chiến tranh và chết chóc. Họ đặt tên những bãi chiến trường là vườn hoa hồng, nơi họ chiến đấu và cũng là nơi họ ngàn thu yên nghỉ.

Không phải lúc nào hoa hồng cũng tượng trưng cho sự cao quí. Vào thế kỷ mười chín, ở Nîmes, một thành phố miền Nam nước Pháp, người ta gọi các cô gái điếm là “hoa hồng.” Chữ sub rosa hay bên dưới rặng hoa hồng được dùng để ám chỉ những điều bí mật, thí dụ như những bức thư tình lén lút trao, hay những âm mưu chính trị nhằm khuynh đảo thời thế. Khi người Hy Lạp âm mưu chống Xerxes, vua xứ Ba Tư, họ họp kín dưới một cái cổng hình vòng cung hoa hồng giăng đầy, từ đó hình thành chữ sub rosa.

Hoa hồng là biểu tượng của vương quốc Anh. Tương truyền hoa hồng hiện diện từ cổ xưa ở Ấn Độ. Ông Khổng Tử từng nhắc đến loài hoa hồng ở Bắc Kinh.

Có phải hoa hồng là nụ cười của Amor (còn gọi là Cupid) vị thần tượng trưng cho tình yêu, chú bé với cái cung?

Hay đó là những đóa hoa rơi ra từ mái tóc của Aurora vị nữ thần tượng trưng cho bình minh?

Hay hoa hồng là vũ khí của nữ thần Cybele, bà sáng tạo ra một loại hoa, để trả thù Venus, thần Vệ Nữ tượng trưng cho Tình Yêu. Cái đẹp lộng lẫy của Venus phải chào thua nhan sắc của hoa hồng

Thật ra tất cả các loại hoa hồng này đều có tên riêng nhưng tôi quên không ghi lại. có chụp ảnh hồng trắng nhưng bị mờ. Còn rất loại hồng tường vi người ta trồng sát theo hàng rào, thơm ngát và đủ màu.

Tiêu đề bài này lấy ý từ mấy câu ca dao:
Bây giờ mận mới hỏi đào,
Vườn hồng đã có lối vào hay chưa?
Mận hỏi thì đào xin thưa,
Vườn hồng có lối nhưng chưa ai vào