Category: Tùy Bút

Ba Chuyện Ma 1944-48

Tác giả: Bhanu Kapil

Số 228 (Mùa Xuân 2019) The Paris Review

Tất cả mọi thứ đều đỏ loét.  Hàng cây như đang lom khom cúi gập người.  Một chiếc xe vận tải hàng hóa đang hướng về phía ngôi làng.  Nurpur.  Này, đừng có nói cho ai biết đó là Nurpur nhé.  Chỉ cần nói đó là một ngôi làng cổ xưa thôi.  Một chiếc gắn máy đang phóng đến từ hướng ngược lại.  Người lái xe gắn máy không có đầu.  Vì vết thương còn quá mới nên có vẻ như anh ta vẫn đang lái xe.  Chắc chắn là anh ta chỉ mới vừa bị đứt đầu.

Chuyện này xảy ra vào lúc đang có chiến tranh phải không?

Không phải đâu, đang lúc bình thường thôi.  Anh tài xế của chiếc xe vận tải sợ quá nên lạc tay lái chiếc xe bổ nhào xuống mương.

Lúc đó cháu mấy tuổi?

Năm tuổi.

Kể cho tôi nghe thêm một câu chuyện nữa đi

Hãy tưởng tượng về một cái tổ ong nhé.  Nó treo lủng lẳng trên cành cây trông giống như một cái ná vậy.  Trời đang mưa xối xả.  Chacha-ji đang làm lễ cưới.  Sau ba ngày, anh ấy phải đưa cô dâu trở lại nhà mẹ của cô dâu.

Tại sao?

Phong tục của làng là như thế.  Họ đang chờ xe buýt.  Chachi-ji mặc một bộ sa ri tuyệt đẹp, bằng lụa màu hồng óng ánh bạc, có viền vàng với những đóa hoa thêu bằng chỉ màu nâu.  Năm phút sau xe buýt đến.  Họ đi chỉ độ một dặm thôi thì nóc của xe buýt va phải một cành cây thấp.  Cái tổ ong rơi vào trong xe buýt.  Đàn ong bay thẳng vào trong xe qua cửa sổ mở và châm chích vào mặt mũi tay chân và cả đôi mắt của mọi người.  Có một chiếc xe buýt khác, trống không đang trờ đến từ chiều ngược lại.  Người tài xế của chiếc xe buýt bị tổ ong rơi vào dừng xe lại, và vẫy tay chận chiếc xe buýt kia.  Tất cả hành khách trên xe đều được đưa về nhà.  Họ gõ cửa.  Chúng tôi không nhận ra ai cả.  Mặt của họ sưng vù lên.  Có phải họ là quỷ sứ không?  Là người đã chết chăng?  Không người nào có mắt cả.  Chúng tôi hét toáng lên!  Chỉ có mẹ tôi, người nhận ra bộ áo sa ri của Chachi-ji nên biết họ là ai và cho họ vào nhà.  Rồi bắt đầu chữa trị cho họ.

Những vết ong chích thì được chữa trị như thế nào?

Có một loại trái cây mọc hoang.  Hái trái đó và chà xát lên người của họ.  Chỗ đôi mắt của họ trông giống như một vết cắt, vết rạch bằng dao vậy.  Tôi không nhớ tên của loại trái cây này.  Thân hình của họ, tất cả mặt mũi tay chân, đều bị sưng vù.  Họ có thể chết đấy.  Tôi kể cho ông nghe bởi vì tôi không biết tôi còn sống bao lâu nữa.

Đừng có nói xàm.

Ông mới là người nói xàm.

Kể cho tôi nghe thêm một chuyện nữa đi?

Ông muốn nghe chuyện gì?

Chuyện ma!

Ok.  Có một bà cụ, bạn của mẹ tôi, đến gõ cửa, thở hào hễn.  Cái vạt sari của bà bị bùn dính đến khô.  Lúc ấy vào giữa ngày, mặc dù vừa có cơn mưa trước đó, độ nóng đang hồi cao nhất.  Bà nói, tôi sẽ không nói tại sao nhưng chị phải nghe lời tôi nếu chị muốn xem một chuyện ly kỳ.  Đi đến Khu Bốn, chỗ ngôi nhà ở cái góc đối diện với khu chợ, có cái cổng bằng đồng, và mang theo một vài quả, trái cây.  Nếu chị muốn xem chuyện ly kỳ ấy, chị phải đi ngay lập tức.  Mẹ tôi chuẩn bị đi.  Tôi cũng đứng dậy đi theo.

Cháu được mấy tuổi?

Bảy tuổi.  Mẹ nói, không được đi, mày phải ở nhà.  Tôi nói không.  Mẹ nói, nguy hiểm lắm, nhưng tôi nhất định đi theo.  Chúng tôi đến nhà ấy.  Cửa mở toang.  Thấy một người đàn bà đang ngồi trên chiếc giường đan bằng sợi, nhìn có vẻ ủ rũ.  Bà ấy hất hàm ra hiệu cho chúng tôi vào.  Vào nhà, chúng tôi nhìn thấy con gái của bà đang nằm trên giường, đắp mặt bằng tấm vải.  Mẹ đặt hai quả cam lên giường.  Cam Ấn Độ trông giống như quả quýt nhưng rất to.  Ông có nhớ loại cam này không?  Bất thình lình, cô gái rú lên.  Mẹ cô ấy vội vã chạy vào.  Có chuyện gì thế?  Cô gái hét lớn.  Bọn chúng đánh tôi và bây giờ chúng đang xô tôi từ trên núi xuống.  Mẹ cô gái giở vạt áo của cô gái và chúng tôi nhìn thấy một điều rất ghê rợn: máu từ trong bụng của cô gái trào ra tràn lên thân thể cô ấy.  Mẹ hỏi.  Tại sao chuyện xảy ra như thế?  Mẹ của cô gái nói.  Chuyện này chẳng có gì mới.  Nó xảy ra đã một năm rưỡi rồi.  Máu từ trên người nó, và tất cả đồ dùng của nó để trong va li cũng dính đầy dấu tay máu.  Khi nó ăn, từng bụm máu đông rơi ra từ thức ăn của nó.  Ngay lập tức khi chúng tôi nói, đây là thức ăn của con, đây là cái áo để con mặc, là máu chảy trào ra từ thức ăn và áo.  Vừa lúc ấy, mẹ của cô gái nhìn thấy hai quả cam để trên giường.  Có phải hai quả cam này là cho con của tôi không?  Mẹ nói, phải.  Mẹ của cô gái bắt đầu lột quả cam.  Nhưng bà sợ hãi la to, đưa quả cam trả lại cho Mẹ.  Quả cam tươm đầy máu.  Mẹ tôi đẩy nhẹ tôi và nói nhỏ.  Đi về đi.  Nhưng tôi không thể nhúc nhích.  Quả cam chứa đầy máu đông đặc.  Con tôi chẳng ăn uống gì được cả năm rưỡi nay, bà mẹ của cô gái nói.  Chúng tôi rời chỗ ấy thật nhanh, như chạy trốn vậy.  Trên đường về chúng tôi ghé nhà bà cụ, bạn của mẹ tôi.  Tối nay sẽ là đêm quyết định.  Bà cụ nói.  Cô gái ấy bị quỷ ám.  Có một người rất nổi tiếng đến để trị bệnh cho cô gái.  Đây là một con quỷ kỳ dị.  Rất nhiều người từ nhiều tôn giáo khác nhau đến để trục con quỷ ra nhưng tất cả đều thất bại.  Có lần, một người Sikh rất đàng hoàng tử tế đến.  Ông ấy đến từ Lucknow và sau khi cầu nguyện, ông treo ảnh của Pháp sư Gobind Singh và Pháp sư Nanak lên phía trên đầu giường của cô gái.  Sau đó ông rút ra một thanh gươm to lớn và cũng treo nó lên.  Tuy nhiên, hai tấm ảnh bỗng đong đưa từ bên này sang bên kia và thanh gươm cũng vậy.  Rồi cả gươm và ảnh đều rơi xuống nền nhà.  Đêm nay, lúc 2 giờ khuya, có một người mới sẽ bắt đầu cách chữa bệnh của ông ta.  Đi với tôi, chúng ta cùng đến đó xem.

Mẹ của cháu có đi không?

Mẹ tôi nói với bà cụ là mẹ tôi không thể đi vì vào lúc 4 giờ sáng mẹ phải thức dậy để nấu ăn.  Nhưng rồi mẹ để đồng hồ báo thức lúc 2 giờ sáng, và khi mẹ tôi rời nhà, tôi đi theo.

Cháu nhìn thấy gì?

Một người đàn ông đang ngồi trên nền nhà, cầu kinh rầm rì như đang hát vậy.  Có cả trăm người đang xem ông ta, hoặc là chờ ngoài sân, hoặc là nhìn qua cửa sổ.  Một lúc sau, ông ta lấy một cái chậu to.  Cái chậu này được dùng vào việc rửa chân của phụ nữ.  Ông ta ngừng cầu kinh và bảo cô gái ngồi vào trong chậu.  Cô ấy vâng lời.  Ông ta lại bắt đầu đọc kinh.  Đây là một cái chậu hơi cạn, làm bằng nickel.  Cô gái trong chậu bắt đầu quay như chong chóng.  Người đàn ông đọc kinh rất nhanh.  Khi có vẻ như cô gái bắt đầu ngã, nhà phù thủy, ông ta đúng là nhà phù thủy, hứng và đỡ cô gái nằm xuống nền nhà.  Ông ta bảo với mọi người chung quanh, nếu như con quỷ rời bỏ cô gái, cây bồ đề ngoài sân sẽ bắt đầu rung chuyển mạnh.  Nếu mà các nhánh cây chuyển động, thì con quỷ đã ra đi.  Nhìn kìa.  Đúng như lời ông ta nói.  Cây bồ đề tự nhiên rung chuyển trong khi các cây khác gần đó vẫn đứng yên.  Đêm ấy trời không gió.  Tất cả mọi người vỗ tay hoan hô!

Thế cô ấy có hết bệnh không?

Không!  Nhà phù thủy đỡ cô gái đứng dậy và đặt cô lên giường.  Vào lúc ấy, mái tóc dài của cô bắt đầu tự bay lên và chui vào mồm của cô ấy.  Thân thể cô vấy đầy dấu máu từ những bàn tay vô hình.  Tôi có thể nghe tiếng của các bàn tay vã vào thân thể của cô ấy lúc chúng đắp máu vào người cô.  Chẳng bao lâu, người cô ấy dính máu từ đầu đến chân.  Tôi chen lấn với mọi người vào đến tận đầu giường.  Tôi nhìn thấy dấu tay trên người cô.  Tất cả mọi người đều sững sờ vì sợ hãi.  Nhà phù thủy hổ thẹn vì cuộc chữa trị, trục xuất quỷ ám, của ông bị thất bại.  Ông nhận tiền rồi ra đi.  Giờ đây, tất cả mọi người đều biết là cô gái bị quỷ ám.

Rồi cô ấy ra sao?

Bố mẹ cô ấy nghe nói về một cái hồ người ta mang thân nhân đến nơi ấy khi thân nhân bị quỷ ám.  Có một nhà phù thủy ở trong cái lều cạnh hồ chữa bệnh cho tất cả những ai tìm đến chỗ sơn cùng thủy tận này.  Bố mẹ cô gái đến hồ và trả cho nhà phù thủy một số tiền rất to.  Hai ông bà này được bảo là khi ông bà về đến nhà, cô gái sẽ hết bệnh.  Họ về nhà, nhưng các triệu chứng cũ của cô gái lại xuất hiện.  Cô gái sống trong tình trạng như thế cho đến sáu tháng sau thì cô chết.  Chấm hết!

Nguyễn thị Hải Hà dịch ngày 19 tháng Bảy năm 2020

Một ngày trong thời dịch bệnh.

Mấy hôm nay, tôi nghĩ đến chuyện viết vài con số để đánh dấu thời Covid-19 vì thấy con số kỷ lục. Bận chuyện này nọ nên quên, tưởng đã hụt, tuy vậy kỷ lục mới vẫn tiếp tục. Hôm nay, báo NY Times cho biết số người mới nhiễm bệnh của toàn nước Mỹ là 67,308. Tôi ngạc nhiên khi thấy có người không tin chuyện bệnh dịch này là có thật cũng như đã từng ngạc nhiên khi có người không tin chuyện diệt chủng tập thể người Do Thái là có thật. Con số người chết vì bệnh Covid-19 ở NJ cũng giảm, có ngày 22 người, bữa trước nữa là 19, hôm qua là 52. Số người nhiễm bệnh có chiều hướng tăng lên, liên tiếp mấy hôm gần 400 người một ngày so với tuần trước chỉ trên dưới 350. Người ta đã cho phép thăm thân nhân ở trong nhà dưỡng lão. Còn số người thất nghiệp mới trong tuần là một triệu bảy.

Bây giờ chỉ còn hai con mèo hoang đến ăn. Chocolate ăn không nhiều, nhưng đến đều đặn mỗi ngày, ít nhất là hai lần. Không biết nó nấp ở đâu, hễ Nora xuất hiện là thấy nó ngay lập tức. Đây là một chàng si tình, không cần ăn nhưng cần yêu. Tội nghiệp, có lẽ nó không biết điều gì xảy ra với thân thể nó khiến nó khổ sở như vậy. Sáng nay nó đến kêu rên nho nhỏ ngồi xa xa ở bờ tường. Mèo hoang ở Mỹ hình như không biết kêu lớn tiếng như mèo hoang ở VN. Có lẽ nó không được học ở đồng loại cách kêu gào để bày tỏ nhu cầu. Con mèo này đến trong lúc tôi đi chơi xa, nhờ cậu bé hàng xóm cho bầy mèo hoang ăn. Nó đến vào tháng 10, bây giờ cũng đã được 9 tháng.

Nora thì vừa sợ vừa thích Chocolate. Cứ mỗi lần Chocolate đến gần là nó kêu như sắp bị cắn cổ, nhưng khi ở trong nhà thấy Chocolate bên ngoài là nhấp nhổm đòi ra. Không biết loài mèo có nhu cầu sống gần đồng loại hay không? Nora khá nhút nhát, tuy vậy hễ thấy Ginger là nó xông đến rượt đuổi ngay lập tức. Người ta nói loài mèo thường phân định lãnh thổ, cái kiểu rừng nào cọp nấy. Tội nghiệp Ginger, con mèo hoang bé bỏng đáng yêu, của tôi. Viết câu này xong là thấy mình nghịch lý. Đã là mèo hoang thì đâu thể nói là của tôi. Nora đã 11 tuổi, so với tuổi người thì nàng đã 60, ngày càng béo phệ, và rất kén ăn, không bao giờ ăn thức ăn cũ.

Không biết mấy con mèo hoang này sống ở đâu. Bọn chúng chỉ đến ăn rồi đi nơi khác. Ginger lẩn lút, sợ hãi, chỉ thường đến vào ban đêm. Trước khi đi ngủ tôi thường nhìn ra sân sau hễ thấy nó là mang thức ăn ra. Mấy con cáo vẫn xuất hiện, có lẽ đến để ăn thức ăn mèo, nhưng cũng có lẽ để bắt mèo ăn thịt. Ginger lớp sợ Nora, lớp lẩn tránh tình yêu của Chocolate, lớp sợ loài cáo càng lúc càng đông và càng to nên càng trốn tránh. Buổi tối hễ tôi mở đèn ở sân sau nó xuất hiện ở bờ tường, cái mặt có đốm trắng viền quanh cái mõm chỗ có râu, nhút nhát mà đáng yêu. Khi tôi quay vào lấy thức ăn thì nó chạy đến ngồi sát cửa, mặt ngước lên, chờ đợi. Hình như nó dạn dĩ hơn một chút, đối với tôi.

Mấy hôm trước buổi chiều, thấy nó đi dọc theo con đường dẫn vào nhà chứa xe, tôi mở cửa trước gọi nó. Nó ngừng lại nhìn tôi. Tôi chờ nó quay trở lại sân sau để cho nó ăn nhưng nó ngần ngừ một chút rồi thản nhiên băng qua đường đi hướng về mấy căn nhà trong xóm. Tôi hơi hụt hẫng nghĩ rằng nó không cần mình cho ăn, có cái gì đó quan trọng đối với nó hơn, ít nhất là ngay lúc ấy. Xem chừng Ginger không cần tôi lắm để có thể duy trì sự sống như tôi nghĩ.

Thì ra mình chẳng biết gì về con mèo hoang mình cho ăn đã mấy năm nay. Ginger đến từ năm 2018, con mèo dịu dàng non trẻ, được mấy con mèo đực to lớn và dữ dằn bảo vệ, từ Boyfriend, cho đến ông Mun. Có một dạo, sau khi Ginger mới triệt sản, con mèo, lông có vân to màu vàng đến tìm mãi, cô nàng trốn muốn chết luôn. Hai lần có con, Ginger trở nên dữ tợn, uy quyền. Nhìn thấy nàng chễm chệ uy nghi giữa đám mèo con, tất cả mấy con mèo khác đều phải nhường cho Ginger ăn trước. Cô nàng sẵn sàng giương vấu ra tát bất cứ kẻ mèo nào đến tranh ăn. Sau khi Ginger mất đàn con và bị triệt sản, tôi thấy Ginger có vẻ lẻ loi, buồn bã. Tôi cảm thấy mình có tội đã thay đổi cuộc sống tự nhiên của cô nàng. Bây giờ thì Ginger có vẻ sợ hãi, rất nhút nhát. Tuy vậy, Ginger lại là kẻ tồn tại lâu nhất so với đám mèo hoang.

Mỗi lần đi bộ là tôi nhìn thấy sự sống chung quanh tôi chảy cuồn cuộn. Và đúng như luật tự nhiên, hễ có sự sống là có sự chết.

Có hôm đi theo đường mòn, tôi nhìn thấy một con nai rất to nằm trên đường mòn. Đường mòn này chạy bên dưới đường cao tốc I 295, tôi đoán, có lẽ con nai đi lạc lên đường cao tốc, bị xe tông văng xuống đường mòn. Chiều cao giữa đường cao tốc có lẽ ít nhất là 30m. Có hai người mặc đồng phục màu xanh dương đậm đứng gần bên con nai đang nói chuyện điện thoại. Tôi lại đoán có lẽ là nhân viên quản lý đường mòn đang báo cáo, và gọi người đến chở xác con nai đi. Chúng tôi đang đi xe đạp nên tránh chỗ con nai và hai người áo xanh. Lượt về, thấy con nai vẫn nằm đó và hai người kia đã đi đâu mất. Tôi ngạc nhiên vì thấy con nai xoay đầu sang hướng khác. Nhìn kỹ lại, té ra nó vẫn còn sống. Đạp xe đi nhưng lòng tôi áy náy không biết nên làm gì, phải làm gì. Có nên quay trở lại cho nai uống chút nước không. Chắc là nó đau đớn lắm. Có thể nai bị gãy xương, gãy chân, và không lẽ để nó nằm đó cho đến chết? Tự trách mình thiếu lương tâm với thú vật.

Loài rùa sống dọc theo con kênh này có lẽ đã quá nhiều, chỗ ở đâm ra chật chội, và vì thế cần phải vượt thoát. Buổi sáng sớm đi ít khi gặp rùa, nhưng chừng 10 giờ sáng, nắng gắt là cả đàn rùa leo lên những thân cây ngã xuống giòng kênh, nằm sưởi nắng. Một con chỗ này, một cặp chỗ kia, một đàn cả mười sáu mười bảy con lớn có nhỏ có nằm dọc theo thân cây. Thoáng thấy bóng người hay nghe tiếng chân là nhanh thoăn thoắt nhào xuống nước loai choai lặn thật nhanh, hai chân trước khuấy nước thật lẹ.

Cách đây một hai hôm, ông Tám nhìn thấy rồi bảo với tôi, có một con rùa con nằm trên đường. Tôi không thấy nó, nhưng theo cách ông Tám kể tôi nghĩ nó còn sống nên bàn với ông là nhặt nó lên và thả nó xuống nước. Con rùa cỡ chừng đồng 25 xu, có nghĩa là cỡ vòng tròn của ngón tay cái nối với ngón tay trỏ của một bàn tay phụ nữ VN. Ngại lây bệnh lạ, loại rùa thường mang mầm bệnh salmonella có thể gây tiêu chảy đau bụng, nặng thì có thể chết, ông Tám nhặt một chiếc lá, dùng một cành cây, đưa nó xuống nước. Có lẽ nó đã chết nhưng cứ cho nó xuống nước nếu nó có thể hồi sinh thì cũng tốt cho nó. Dù sống, kiếp rùa chưa chắc đã sung sướng. Cứ cho là có luân hồi, biết đâu kiếp sau nó được sung sướng thì sao?

Các bạn có lẽ đã gặp nhiều đoạn phim, người ta ngừng xe cả hai chiều để đàn ngỗng đủng đỉnh đi qua đường. Và những đoạn phim cảnh sát đã vớt những con ngỗng con rơi xuống cống để giúp bà mẹ ngỗng. Điều đó có nghĩa là đã có nhiều con ngỗng bị xe tông vì người ta không tránh kịp.

Hôm nọ, lái xe ra khỏi bãi đậu xe, sau chuyến đi bộ dọc bờ kênh, tôi thấy một con rùa màu xanh lục biếc, khá to, cỡ cái đĩa ăn, nằm ngay giữa đường ngay giữa lằn ranh của hai chiều xe chạy. Tôi kịp thời chạy chậm lại để tránh con rùa, nhưng không xử trí nhanh nên không biết làm gì, dù rất muốn cứu nó. Nhìn vào kính chiếu hậu, thấy có một chiếc xe SUV chạy trờ tới tôi than thầm, bây giờ thì không cứu rùa kịp nữa. Chắc là xe sau sẽ cán nó thôi. Tuy nhiên, chiếc xe sau chạy chậm lại, để đèn hiệu nguy hiểm, đậu xe cạnh con rùa, người lái xe mở cửa xe và dĩ nhiên con rùa được cứu.

Cứ một lần mình nhìn thấy một điều gì đó, bắt gặp một điều gì đó, thì như người mình thường nói, “một lần bắt được, chín mười lần không.” Có rất nhiều người Mỹ có lòng nhân từ, yêu thương giúp đỡ loài vật.

Ông Tám hỏi, không biết con rùa con tại sao lại lạc lên đường. Tôi thầm hỏi mình, rùa đẻ mỗi lần bao nhiêu trứng. Trứng nở được bao nhiêu con, chết bao nhiêu, còn bao nhiêu sống sót. Rùa đẻ trứng gần bờ. Trứng rùa nở thành con bò xuống nước. Có con thơ dại thiếu kinh nghiệm bò lang thang lên đường. Chỉ một bàn chân, hay một vòng bánh xe đạp là tiêu đời. Mà chắc là luật tự nhiên nó như vậy. Người cũng như vật, một lần sinh ra, một lần chết đi. Khoảng giữa của sự sống và cái chết là bao nhiêu điều thú vị, bao gồm trong sinh lão bệnh tử. Ngay cả cái khổ của sự sống cũng là điều thú vị, nếu không đã chẳng có thơ văn phim ảnh và kịch nói về cái khổ của sự sống.

Hai ba hôm, trời nóng và ẩm. Có buổi chiều đạp xe về trong bầu trời mùa hạ này, hơi nóng và ẩm bốc lên từ mặt đất, dù ở đường mòn có nhiều bóng râm, tôi vừa mệt vừa mỏi đâm ra quạu với bản thân mình. Để giữ (hy vọng là thế) sức khỏe mà mình phải hành hạ bản thân mình như vầy, tự hỏi, mình có điên không. Lúc ngồi vào, lái xe về tôi có cảm giác choáng váng, buồn nôn, chỉ thoáng qua chừng một giây, không biết là heat stroke hay heart attack. Sau đó tôi ăn miếng trái cây mang theo thì có cảm giác bình thường trở lại.

Mưa từ chiều hôm qua cho đến tối. Sáng nay trời mát mẻ. Ngồi nghe chim hót vang trong rừng cây sau nhà.

Đoạn phim ngắn thu ảnh cơn mưa hôm qua. Các bạn mở cùng lúc đoạn nhạc Lorn Leber đàn theo kiểu jazz bản nhạc Việt (rất quen thuộc mà tôi không nhớ tên, dù nhớ lõm bõm vài câu trong bài) để nghe tiếng nhạc hòa với tiếng mưa. Tôi không biết lồng nhạc vào đoạn phim để có nhạc mà vẫn giữ được tiếng mưa. Tiếng mưa, chỉ tiếng mưa thôi, cũng mang cảm giác yên ả thoải mái.

Nhớ hai câu ca dao:
Chim khôn kêu tiếng rảnh rang.
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe.

Không phải chim nào cũng phát ra tiếng hót ngọt ngào, dịu dàng dễ nghe đâu nha. Mình cứ quen nghe người ta nói tiếng chim líu lo, ríu rít. Thật ra chỉ có một số loài chim có tiếng hót nghe hay, vui tai. Nhiều lần tôi muốn ghi lại hoặc bằng máy, hoặc bắt chước tiếng phát âm trầm bổng của chim, nhưng đang đi giữa đường, không tiện làm những chuyện như vậy, sợ bị chê hay bị rầy là kỳ cục. Nghe các loại chim đối đáp với nhau, khi gần khi xa, vang qua vọng lại cũng thú vị.

Trong rừng có khi tôi nghe tiếng chim giống như tiếng một con mèo con kêu gào nghe rất thảm, khiến mình động lòng thương hại. Có lần tôi nghe tiếng mèo con gào như thế từ bụi rậm, tìm mãi thấy có con chim nhỏ xíu đang há mỏ kêu. Con chim màu nâu, trong bóng râm của bụi cây, thấy nó màu đen, dáng nhỏ nhắn thanh thanh, nhưng âm thanh của nó thì làm mình cảm thấy rờn rợn. Gặp lúc trời đang nhiều mây âm u, trong rừng ánh sáng càng ít hơn, nghe tiếng chim này đủ rùng mình.

Có loại thì kêu quang quác như tiếng hét. Nhưng có loại tiếng hót bổng trầm như tiếng nhạc. “Thì em đến nè. Thì anh đến đi.” Tôi chỉ nhớ được âm thanh của một loại chim nếu chép lại bằng tiếng người thì giọng bổng trầm của nó giống như câu đối đáp của chàng và nàng phía trên. Tôi không hề nhìn thấy những con chim này, chúng nó hót rất to, từ xa vang vọng đến. Và cả hai con chim này ở hai góc rừng khác nhau. Nghe tiếng hót, người ta có thể đoán được chúng đang từ từ chuyền cành bay đến gần nhau hơn.

Ngày xưa ít thấy phụ nữ chụp ảnh. Thời xưa nữa, ở bên Anh, bà Virginia Woolf có nói trong quyển To The Lighthouse, thật ra bà để nhân vật của bà nói sau đó bà tơ tưởng suy nghĩ mổ xẻ, rằng phụ nữ không thể vẽ hay viết văn. Bây giờ, năm 20 của thế kỷ 21 thời đại công nghệ phát triển, máy ảnh dễ dùng, giá cả tương đối phải chăng, chuyện phụ nữ chụp ảnh tuy khá phổ biến nhưng không hẳn là dễ dàng cho phụ nữ, nhất là người có tuổi.

Tôi chụp chẳng được bao nhiêu tấm ảnh coi được, nhưng bị mắng, bị rầy cũng khá nhiều lần.

Có lần tôi đi một chợ phiên, phía Nam New Jersey, nơi có nhiều vườn nho và hầm rượu vang. Đây là loại hội chợ nho nhỏ, bán nhiều đồ thủ công, mỹ nghệ. Tôi thấy một hàng bán sáo trúc và các đồ trang sức, quạt, kèn; không đắt tiền chừng năm mười đồng US mỗi món. Người bán hàng là một người phụ nữ da trắng, khá trẻ, độ bốn mươi. Tuy là người da trắng nhưng hàng của cô nàng lại có khuynh hướng trang trí theo kiểu Trung quốc. Có lẽ cô nàng học lóm những kiểu vẽ vời trang trí Á đông nên nhìn vào là biết đồ giả. Tò mò, tôi lấy máy ảnh chụp mấy cái sáo trúc có vẽ hình thì cô nàng nổi giận mắng tôi tơi tả. Cô nàng rượt tôi chạy ra khỏi cửa hàng la hét um sùm, bảo là tôi định ăn cắp kiểu trang trí của cô nàng.

Tôi bỏ đi, sợ cô nàng nổi dóa đánh đập mình bất thình lình thì mất công. Cũng không muốn đứng đó cãi cọ lôi thôi. Nghĩ thầm chắc cô nàng này ăn cắp kiểu của người khác. Đáng lẽ phải sợ người ta biết mình ăn cắp kiểu, đằng này lại mắng chửi người khác sợ người ta ăn cắp kiểu của cô nàng. Nếu là một người đàn ông da trắng chụp ảnh hàng bán của cô nàng, chắc cô nàng không dám chửi. Chẳng biết hành động của cô nàng có phải là kỳ thị bà già Á châu nhỏ con hay không, chứ nếu là một người đàn bà cao lớn chưa chắc cô nàng dám rượt ra khỏi cửa hàng.

Đáng lẽ phải xin phép trước rồi mới chụp ảnh, nhưng kinh nghiệm cho biết cứ chụp đại, hễ cấm thì thôi. Có khi người ta lên tiếng thì mình đã chụp được vài tấm rồi. Sau đó thì bỏ đi cho thật lẹ.

Sáng nay đọc báo thấy tin ông Ennio Morricone qua đời ở tuổi 91. Ông là nhà soạn nhạc nổi tiếng có rất nhiều nhạc phẩm làm nền trong phim ảnh miền Viễn Tây Hoa Kỳ. Người ta gọi loại phim này là Spaghetti Westerns (mì Ý Viễn Tây) vì đây là loại phim thuê đạo diễn và nhà sản xuất làm ở Ý (hay Nhật) vì giá rẻ. Mời bạn nghe một bản nhạc của ông Morricone viết cho phim “The Good, The Bad, and The Ugly” qua tiếng đàn đại hồ cầm của Yo Yo Ma (cũng nổi tiếng lắm) cùng với giàn giao hưởng Rome Sinfonietta. Ban đầu hơi chậm và nhỏ nên bạn đừng nóng. Mất vài phút thôi nhưng nghe rất hay.

Hôm qua, chúng tôi trở lại đường mòn dọc dòng kênh D&R, nhánh Đông. Kênh này dẫn nước từ và xả nước vào sông Millstone, một nhánh phụ của sông Raritan. Lần này chúng tôi đi bộ. Bắt đầu từ South Bound Brook Lock, đi về hướng New Brunswick, ngang qua 5 Mile Lock, đi phía dưới đường cao tốc 287, ngang Demott Lane Footbridge, đến điểm cuối là Landing Lane Bridge. Con đường mòn có lẽ còn tiếp tục thêm một đoạn nữa, nhưng đã bị chặn lại cấm vào. Đoạn đường đi bộ dài 5 mi. tương đương 8km. Đi thì phải về, nhân đôi con số.

Trên đường về gặp con sóc này, nó ngậm một nhánh lá trong miệng chẳng hiểu vô tình hay cố ý. Nếu cố ý thì nó sẽ làm gì với nhánh lá này, ăn hay xây tổ? Sóc đâu có làm tổ, vì nó có thể ở trong mấy bọng cây. Tôi đã từng thấy cả đàn sóc, từng con từng con một, chui vào cái lỗ nhỏ xíu trên cây, khá cao so với mặt đất. Có lẽ nó mang lá để làm quà cho con sóc khác chăng? Mắt nó trong veo và rất sáng, như thể thu vào cả bầu trời trên đầu tôi.

Những ngày này, tôi chẳng làm gì khác hơn là ăn ngủ, đi rừng hay đường mòn, bằng xe đạp hay đi bộ. Các bạn khen giỏi quá, đi xa quá, khỏe quá. Thật ra, mỗi ngày đi một quãng, đi nhiều ngày thì hết chiều dài con đường. Còn khỏe? Cũng chẳng khỏe lắm. Tôi không còn đi nhanh như những năm về trước. Đoạn đường rừng ở Watchung lúc trước đi 65 hay 67 phút, bây giờ đi 75 có khi 85 phút. Có khi vì đi chậm, có khi vì ngừng lại chụp ảnh, và thường khi là cả hai.

Lâu ngày không đi xe đạp, giữ thăng bằng không khéo, có hôm trong một chuyến đi tôi ngã xe đạp ba lần. Lần nào cũng ở ngay triền dốc, suýt tí nữa là nhào xuống dòng sông hay dòng kênh (con đường mòn ở giữa, một bên là sông, một bên là kênh). Chạy thì thôi, ngừng là ngã, một phần vì chân chỉ vừa chạm mặt đất nếu ngồi trên yên xe, và phải nhón gót cho đầu ngón chân dài ra thêm tí tẹo.

Hơn nửa năm trôi qua. Cuộc sống của tôi trong thời dịch bệnh không có nhiều thay đổi. Trước ít tiếp xúc với người ngoài, giờ vẫn vậy. Chỉ có ít đi chợ hơn. Và cái thiếu thốn quan trọng nhất là không được đến nhà vợ chồng cô út em ông Tám ăn cơm. Trước, tôi ca cẩm, ăn ngon nên ăn nhiều sợ mập. Cả mấy tháng nay không ăn ngon tôi vẫn múp míp không xuống cân dù từ hồi đầu năm đến giờ nhờ thời tiết không khắc nghiệt tôi đi bộ đi xe đạp mỗi tuần một hay hai lần. Tuy không được đến nhà anh em ăn cơm, ông Tám vẫn được anh em mang thức ăn nấu sẵn đến cho. Canh khổ qua nhồi thịt, cá kho, canh chua, tôm rim, bánh khúc, bánh bao, bánh pa-tê-sô, bánh bèo, gỏi đu đủ xanh bò khô, xôi đậu, còn nhiều không nhớ hết. Tôi không đọc nhiều, không viết nhiều, nhưng chụp ảnh thì nhiều vô số. Nếu tôi có một tấm ảnh để đăng lên, điều đó có nghĩa là tôi có hằng trăm tấm ảnh xấu, sáng quá, tối quá, mờ quá. Điều đó chẳng hề gì. Miễn tôi vui là được.

Trong khi con số người nhiễm bệnh tăng vọt ở các tiểu bang như Texas, Florida, ở New Jersey, con số người chết vì bệnh Covid-19 mỗi ngày trên dưới 50. Con số người mới nhiễm bệnh có vẻ tăng lên, từ trên dưới 200 đến trên dưới 400.

Thư viện địa phương mở cửa trở lại, với sức chứa số người 25% diện tích tòa nhà. Tôi có thể mượn sách và mang sách trả ở thư viện chứ không phải làm hẹn và lấy sách để trên bàn ở bên ngoài. Thư viện là một phần sức sống của tôi vì được mượn phim dù tôi không bao giờ thiếu phim để xem. Xem mãi, thấy đa số phim ở Netflix là phim dở, còn các phim hay thì tôi đã xem. Nhiều khi mệt hay chán, không thích đọc sách, không muốn xem lại phim cũ, tôi xem cả những phim dài nhiều tập của Hallmark, loại phim hiền lành, tốt đẹp gương mẫu, như The Good Witch. Tôi không ưa phim ở truồng lộ liễu, tình dục trắng trợn, hay máu me quá độ. Tôi cũng không ưa lắm những phim quá tốt đẹp tử tế. Tôi thích những phim nói về bản chất phức tạp của con người, thái độ và sự chọn lựa của họ trước một tình huống khó xử. Phim về người già có vài phim thú vị. Tối qua tôi xem phim The Quartet. Xem xong tôi muốn viết một bài biên khảo về nhạc opera. Viết để tìm hiểu thêm về chủ đề này. Cuộc đời mênh mông quá, học hoài vẫn chưa hết đề tài để học.

Hạnh là bạn đọc, mới sau này thôi. Hạnh gửi một bài thơ (có tựa đề “Nỗi Buồn Tôi”) tôi đăng hôm trước rồi link vào facebook. Nhà thơ Lưu Xông Pha khen bài thơ hay, nhiều cảm xúc, và là thơ trí tuệ. Cũng nên nói thêm đôi chút, ông LXP, được biết đến với rất nhiều bài thơ đăng trên các báo, tạp chí văn thơ từ trước với tên Hoài Diễm Từ. Tôi nghĩ được một người đọc thơ, làm thơ lâu năm khen ngợi là điều đáng mừng.

Tuần này Hạnh gửi truyện ngắn Bóng Chim Đêm. Dặn tôi hễ thấy truyện hay thì đăng. Tôi nhìn thấy tâm trạng của tôi, từ trước đến giờ vẫn vậy. Tôi viết không dễ, viết rồi không biết truyện mình viết đọc được không; vì thế muốn gửi các báo nhưng ngại bị chối từ. Hạnh có thể mở một blog, mở một facebook, rồi tự đăng bài nhưng cô chọn gửi bài cho tôi. Cũng như tôi, tự viết tự đăng bài thì lại không biết bài mình viết có đọc được không, chưa dám nói là có hay hay không.

Bóng Chim Đêm, kéo tôi vào truyện ngay từ những dòng đầu tiên và giữ tôi đến chữ cuối cùng. Tôi muốn biết điều gì xảy ra cho các nhân vật trong truyện. Giọng văn mềm mại, giản dị. Truyện có không khí vừa hiện thực vừa siêu thực. Không khí của Murakami.

Mời bạn đọc. Các bạn nếu thấy vừa ý, nhớ để lại một vài lời khuyến khích. Cám ơn các bạn.

Bắt đầu từ ngày 21 tháng Năm, ông Tám dẫn tôi đi Delaware and Raritan Canal Trail bằng xe đạp. Chúng tôi đi từng chặng, mỗi tuần đi một hay hai lần. Dịch chữ trail ra thành đường mòn thì nghe cũng tạm tạm thôi. Tôi không biết dùng chữ nào cho sát nghĩa hơn. Ông Tám cho rằng cả chiều dài con đường mòn này thật ra chính là con đê ngăn nước kênh. Nếu dịch chữ trail là đường đê con đê liệu người đọc có bắt bẻ? Tôi bị người đọc từ trẻ đến già bắt bẻ mãi tôi cũng phát mệt. May là dịch không lương, viết không có nhuận bút. Hầu hết chiều dài con đường 77 miles (124km) này là đường đất có trải đá. Có nơi rộng rãi hai ba chiếc xe đạp chạy song song vẫn còn chỗ. Có nơi hẹp chỉ vừa đủ cho hai chiếc xe đạp, mỗi chiếc xe chạy một chiều. Lấn nữa là có người sẽ lọt xuống kênh.

Đường mòn này có ba phần. Một phần là đường mòn dọc theo đường rầy xe lửa; hai phần còn lại trước kia là towpath, đường dành cho xe lừa dùng để kéo những chiếc barge (thuyền bè, phiên âm theo tiếng Pháp là xà lan) chở hàng hóa trên dòng kênh. Vì là đường dọc theo đường xe lửa và đường xe thồ nên suốt chiều dài con đường này rất bằng phẳng, nếu có độ dốc thì rất ngắn và rất ít để dễ dàng cho công việc chuyên chở. Và vì bằng phẳng nên con đường này rất được người đi xe đạp yêu chuộng.

Sông Delaware nằm bên trái của tiểu bang New Jersey, làm ranh giới của hai tiểu bang Pennsylvania và New Jersey. Sông Raritan, nhỏ hơn sông Delaware, nằm ở miền giữa tiểu bang New Jersey, hợp bởi hai nhánh Đông Tây từ vùng núi cao, chảy vào biển Atlantic (Đại Tây Dương). Trước khi có con kênh D&R (viết tắt của Delaware and Raritan), ghe tàu hàng hóa từ Pennsylvania chở đến New Jersey và New York thường phải chạy đến điểm cuối cùng của New Jersey là Cape May rồi chạy theo ven biển Đại Tây Dương ngược lên New York. Năm 1830 người ta cho đào con kênh nối liền sông Delaware và sông Raritan để tiện việc chuyên chở hàng hóa, đặc biệt là chở than đá.

Đường mòn D&R có hình dáng của chữ V. Điểm cuối của chữ V tựu vào ở Trenton, thủ phủ của tiểu bang New Jersey. Từ nhà tôi bắt vào nhánh phía Đông của đường mòn khá gần, lái xe chừng 15 phút là đến.

Ngày 21 tháng Năm, đi từ Kingwood Boat Launch, nhánh phía Tây dọc theo sông Delaware. Nhánh này đi ngang Prallsville Mill and Lock, Stockton, và Lambertville. Đây là những thành phố nhỏ, đẹp, và cổ kính. Tôi đã có lần nói Lambertville là thành phố nhiều người đến thăm vì nơi đây tập trung nhiều họa sĩ, nghệ sĩ, và các nhà thủ công. Ở đây tôi gặp một con nai đứng gần sát đường mòn, thấy người mà không sợ, không bỏ chạy.

Ngày 4 tháng Sáu, đi tiếp con đường mòn D&R ngang qua Washington Crossing Bridge đến gần cuối nhánh phía Tây. Khoảng 2 miles cuối cùng ngang qua khu chung cư, nhiều nơi có vẻ hỗn độn. Lúc quay về tôi chụp được ảnh con vạc bay ngang chỗ tôi đứng. Đoạn đường này dài chừng 13 miles. Buổi chiều tôi đạp xe lết lết, chạy hoài mỏi muốn chết mà không thấy hết đường.

Ngày 9 tháng Sáu, bắt đầu ở nhánh phía Đông từ Millstone đi ngược về hướng Zarephath gần nơi sát nhập vào con sông Raritan. Ở chỗ này tôi gặp con rùa mà các bạn bảo là giống cái nón sắt. Và tôi gặp hai con rắn đang quấn người vào nhau ngay trên đường đi, có lẽ đang giao hoan. Hình hơi tối, và tôi biết các bạn có nhiều người rất sợ rắn nên tôi sẽ không đăng ảnh, dù nó khá đặc biệt, khơi dậy óc tò mò của người xem. Rùa thì nhiều lắm, dọc theo con đường mòn này, cả hai nhánh Đông và Tây đều có vô số rùa. Nhỏ cở đồng xu 25 cents. Lớn thì bằng cái bánh xe hơi.

Ngày 13 tháng Sáu đi tiếp nhánh Đông, từ Millstone đến Kingston, chiều dài chắc gần 13 dặm (21 km).

Ngày 19 tháng Sáu, đi được chừng hai dặm thì trời mưa. Mưa to ướt quần áo và sợ ướt máy ảnh nên quay về.

Ngày 21 tháng Sáu, bắt đầu từ Kingston đi đến gần cuối đường nhánh Đông, qua khỏi cây số 2 có nghĩa còn chừng ít hơn 2 dặm là đến điểm cuối của chữ V, gần thủ phủ Trenton. Đoạn đường này chúng tôi phải băng qua đường cao tốc, đường số 1 là con đường quốc lộ, liên tiểu bang từ Bắc xuống Nam. Ở cuối đường, con kênh hẹp lại. Đường đi ít bóng râm.

Tóm lại đoạn đường này không có gì kỳ vỹ nhưng trong những ngày không được đi chơi xa, có chỗ để đi xe đạp, tập thể dục, xem người ta chèo thuyền câu cá cũng đỡ cuồng chân hay nóng bức.