Thế là hết một mùa hoa

Chỉ hết mùa hoa anh đào thôi chứ còn rất nhiều hoa mới bắt đầu mùa. Tử đằng chẳng hạn. Năm nay trời lạnh, không lạnh gắt lắm, nhưng lạnh lâu vì vậy hoa nở chậm hơn. Hai hôm trước trời nóng, hôm qua đến 88 độ F. hoa anh đào bắt đầu rụng lả tả. Bữa trước đi xem hội hoa anh đào tổ chức hằng năm ở vườn Bách Thảo Brooklyn đã thấy hoa bay theo gió những cánh trắng mỏng.

Tôi thường tự hỏi chụp ảnh hoa anh đào làm sao cho đẹp. Năm nào cũng chụp, cũng bao nhiêu hình ảnh na ná giống nhau. Ở lễ hội thì chỉ thấy toàn người. Khi vắng người thì cây toàn là hoa. Chùm nào cũng lúc lỉu giống nhau. Có lẽ chụp ảnh hoa anh đào cũng giống như ảnh lá mùa thu, chỉ đẹp khi hoa xuân và lá thu, là những nét điểm tô cho mái chùa, rặng núi, bờ hồ, dòng sông. Nghĩa là chỉ là “diễn viên phụ” để làm tăng vẻ đẹp của những diễn viên chính thôi.

Anh đào có nhiều loại tôi không thể phân biệt. Ume khác với cherry blossom. Nhớ trong một phim Hàn, quân tử đi mua một đôi giày tặng tiểu thư, nói với người bán hàng: “Ta muốn đôi giày có thêu hoa anh đào.” Ông bán hàng vồn vã đưa ra đôi giày có thêu hoa. Quân tử bảo rằng: “Đây không phải là hoa anh đào mà là plum (ume).” Có lẽ ume là hoa mơ (có người dịch là hoa mận, hoa mai). Quân tử giải thích hoa mơ có cái khía lõm vào ở giữa, trên đầu cánh hoa.

Thơ văn ca từ về hoa đào tôi chỉ nhớ được vài câu. Phạm Duy có mấy câu hát trong bài Gái Xuân “Xuân đến hoa mơ hoa mận nở.” Rồi sau đó ông thả thính vài câu lẳng lơ. “Đêm xuân cô ngủ có buồn không?” Chắc cô gái xuân của Phạm Duy hiền hậu không đáo để lắm lời như cô bán chiếu, người ta bảo rằng tên là Thị Lộ, khi ông nhà thơ nào đó trêu ghẹo “Đã có chồng chưa, được mấy con?” Cô bán chiếu tặng ngay cho một câu trả lời: “Chồng còn chưa có. Có chi con?” A! Lạc đề! Mấy câu thơ hoa đào tôi còn nhớ là:

Nhân diện bất tri hà xứ khứ.
Đào hoa y cựu tiếu đông phong.
– Thôi Hiệu

Trước sau nào thấy bóng người
Hoa đào năm trước còn cười gió đông.
– Nguyễn Du

Viết theo trí nhớ không kiểm chứng nên có thể sai vài chữ. Và có thể hoa đào trong những câu thơ trên cũng khác với loại anh đào của người Mỹ và người Nhật hiện nay.

With every falling petal,
the plum branches
grow older.
– Buson

Với mỗi cánh hoa rơi
cành nhánh của cây đào
Trở nên già cỗi thôi.
– NTHH dịch

Let me die
underneath the blossoms
in the spring
around the day
of the full moon
– Saigyo (1118 – 1190)

Hãy cho tôi được chết
bên dưới cội hoa đào
vào một ngày xuân ấm
có trăng sáng trên cao.
– NTHH dịch